Περιεχόμενα
Μια μέρα σαν κι αυτή, 25 Μαρτίου 1881, ο βασιλιάς Γεώργιος ο Α’ έθεσε τον θεμέλιο λίθο του Θεραπευτηρίου Ευαγγελισμός της Θεοτόκου στο παραχωρηθέν από τη Μονή Ασωμάτων (σημερινή Μονή Πετράκη) δωρεάν ιδιόκτητο κτήμα.
Ως αφετηρία της ίδρυσης του Θεραπευτηρίου «Ο Ευαγγελισμός», θεωρείται η προσπάθεια που έγινε το 1872 από 62 κυρίες, για τη σύσταση του «Συλλόγου Κυριών υπέρ Γυναικείας Παιδεύσεως». Με την συνδρομή της βασιλίσσης Όλγας εγκρίθηκε με το από 27 Απριλίου 1872 βασιλικό διάταγμα η σύσταση στην Αθήνα του «Συλλόγου Κυριών υπέρ Γυναικείας Παιδεύσεως» και τέθηκε υπό την προστασία της.
Οι σκοποί του Συλλόγου ήταν φιλανθρωπικός, κοινωφελής καθώς και η μόρφωση των νοσοκόμων αδελφών. Eιδικά για την μόρφωσή τους, και πάλι με την ηθική και υλική βοήθεια της Όλγας ιδρύθηκε το 1875 το «Νοσοκομικόν Παιδευτήριον» για την κατάρτισή τους στην τέχνη της νοσηλείας και στις 5 Φεβρουαρίου του 1875 επικυρώθηκε η λειτουργία του.
Μόλις λειτούργησε το «Νοσοκομικόν Παιδευτήριο» διαπιστώθηκε η αδυναμία για την εκπλήρωση του σκοπού του και κρίθηκε απαραίτητη και η σύσταση ενός Νοσοκομειακού Κέντρου όπου θα «διαιτώνται και θα εκπαιδεύονται» οι αδελφές νοσοκόμες.
Τον Απρίλιο του 1876 συγκροτήθηκε επιτροπή από τον τότε Μητροπολίτη Αθηνών Προκόπιο πρόεδρο για τη συγκέντρωση οικονομικών πόρων. Η επιτροπή αυτή έκανε έκκληση στο λαό στις 25 Ιανουαρίου 1880 για τη συλλογή συνδρομών για την ανέγερση του Νοσοκομειακού Κέντρου. Συγχρόνως βρίσκεται και το κατάλληλο οικόπεδο και η «Ιερά Μονή Ασωμάτων ή Πετράκη» το προσφέρει τμηματικά από το έτος 1880 μέχρι το 1890. Η όλη έκταση του οικοπέδου ήταν (όπως και σήμερα) 39.185.36 πήχεις.
Και, σαν σήμερα, το 1881 εκδόθηκε το βασιλικό διάταγμα με το οποίο εγκρίθηκε η ίδρυση του Θεραπευτηρίου σαν φιλανθρωπικό ίδρυμα με την ονομασία «Ευαγγελισμός» και κατατέθηκε ο θεμέλιος λίθος για την ανέγερση του νοσοκομείου.
Στις 25 Μαρτίου 1884, μετά τρία έτη ακριβώς από την κατάθεση του θεμέλιου λίθου, γίνονται τα εγκαίνια του Θεραπευτηρίου. Ο αγιασμός ψάλλεται από τον Μητροπολίτη Αθηνών Προκόπιο και ο αρχίατρος Γεώργιος Α. Μάκκας εκφωνεί τον πανηγυρικό λόγο της ημέρας. Την ίδια μέρα, 25 Μαρτίου 1884, η επιτροπή ανέγερσης παραδίδει τυπικώς το ίδρυμα σε εφορεία κυριών που αποτελεί και το πρώτο Δ. Σ. του θεραπευτηρίου και που απαρτίζεται από την πρόεδρο Ιφιγένεια Α. Συγγρού και τα μέλη Αλεξάνδρα Παπποδώφ, Ειρήνη Ρεβελάκη, Ελένη Μαυροκορδάτου, Ειρήνη Σ. Μαυρομάτη, Σοφία Δάλλα και Βαρβάρα Ρέϊνεκ.
Στις 16 Απριλίου 1884 λειτουργεί αρχικά το θεραπευτήριο με δύο κλινικές που έχουν δύναμη 48 κρεβάτια: την παθολογική και τη χειρουργική.
Ο πρώτος ασθενής…
…εισάγεται για νοσηλεία στις 16 Απριλίου 1884 στην Χειρουργική κλινική. Είναι ο Γεώργιος Ζιζάκος, ηλικίας 10 ετών, μαθητής. Παραμένει 17 ημέρες και εξέρχεται θεραπευμένος. Όπως φαίνεται από στοιχεία που υπάρχουν στα αρχεία του νοσοκομείου, το θεραπευτήριο νοσήλευε κυρίως γυναίκες και παιδιά.
Το 1888 κτίσθηκε το Α’ Χειρουργείο και το 1897 θεμελιώθηκε ο οίκος Αδελφών ο οποίος τελείωσε το 1898 με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού. Το 1897 αρχίζει να λειτουργεί Επιστημονικό Εργαστήριο που αποτελείται από Χημείο και ακτίνες Roentgen. Το 1897 οι πόρτες του Νοσοκομείου ανοίχτηκαν για πρώτη φορά στους ηρωϊκούς αγωνιστές του πολέμου.
Το 1903 αρχίζουν να λειτουργούν τα πρώτα Εξωτερικά Ιατρεία: Παθολογικό, Χειρουργικό και Γυναικολογικό. Την πρώτη ημέρα εξετάζονται 60 ασθενείς.
Στις 25 Μαρτίου του 1912 θεμελιώθηκε ο Ναός του Θεραπευτηρίου που απόδόθηκε στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και το 1913 άρχισε να λειτουργεί.
Στους πολέμους του 1912-13 «ο Ευαγγελισμός» δίνει πάλι το «παρών» στην περίθαλψη των τραυματιών του μετώπου. Τα περισσότερα κρεβάτια του καλύπτονται από αυτούς.
Το 1914 αρχίζει να λειτουργεί στην Πάρνηθα «το Νοσοκομείο Γ.Σταύρου και Γ. Φούγκου παράρτημα του Θεραπευτηρίου «O Ευαγγελισμός», προς νοσηλεία φυματιώντων». Το παράρτημα αυτό λειτουργεί μέχρι το 1960 με μια διακοπή τον Οκτώβριο του 1942-1946, λόγω του Ελληνοϊταλικού πολέμου.
Το νοσοκομείο στον πόλεμο
Το 1939 θεμελιώθηκε νέα πτέρυγα της οποίας ο οικοδομικός σκελετός αποπερατώθηκε λίγο πριν την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Στα μαύρα χρόνια της κατοχής οι εργαζόμενοι του Ευαγγελισμού έδωσαν με αυτοθυσία τη μάχη για τη ζωή και την υγεία του ελληνικού λαού. Εκατοντάδες αγωνιστές νοσηλεύτηκαν, αλλά και κρύφτηκαν μέσα στους κόλπους του για να επιστρέψουν πιο δυνατοί στους αγώνες της εποχής εκείνης για την ελευθερία.
Παρά τους δύσκολους καιρούς που αντιμετώπιζε η χώρα αρχίζει το 1943 να λειτουργεί η «Επιστημονική Ένωση Προσωπικού» του θεραπευτηρίου, που στο μεταξύ εξελίσσεται σε έναν από τους καλύτερους επιστημονικούς συλλόγους της Ελλάδας.
Το 1946 αρχίζει να εκδίδεται το περιοδικό της Επιστημονικής Ένωσης «Νοσοκομειακά Χρονικά» , που με την πάροδο του χρόνου γίνεται ένα από τα πιο αξιόλογα επιστημονικά περιοδικά.
Το έργο που άρχισε το 1939 αποπερατώθηκε το έτος 1950 και αποτελείτο από επτά ορόφους. Στις 5 Απριλίου του 1950 γίνονται τα εγκαίνια και ονομάζεται «Πτέρυγα ΑΧΕΠΑ» προς τιμή των ομογενών της Αμερικής που πρόσφεραν γενναιόδωρα το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων που απαιτήθηκαν για την αποπεράτωσή του (περίπου 630.000 δολάρια Αμερικής).
Έτσι το Θεραπευτήριο συνεχίζει από τότε να λειτουργεί με δύναμη 1000 κλινών. Τμήματα του κτιρίου αυτού αλλά και του υπόλοιπου Νοσοκομείου αφιερώθηκαν σε επιφανείς εργάτες της Ιατρικής επιστήμης, ανάμεσα στους οποίους οι Μ. Μακκάς, Ι. Γαλβάνης, Μ. Γερουλάνος, Ν. Σμπαρούνης, Δ. Κομνηνός, Π.Κόκκαλης κ.α. για να τιμηθεί η προσφορά τους στην επιστήμη και τον άνθρωπο.
Το 1958 η οργάνωση «American Hospital Association» απονέμει στον «Ευαγγελισμό» ειδικό δίπλωμα για την όλη δράση του. Με το δίπλωμα αυτό το Θεραπευτήριο έγινε ιδρυτικό μέλος της παραπάνω Ενώσεως με όλα τα αντίστοιχα δικαιώματα, ευεργετήματα και προνόμια.
Χωρίς καμία οικονομική βοήθεια
Στα επόμενα χρόνια το ίδρυμα δεν είχε καμιά οικονομική βοήθεια από πουθενά, αλλά στηρίχθηκε μόνο στην καλή διαχείριση των οικονομικών του πόρων και στη σκληρή δουλειά τόσο του Ιατρικού όσο και του Νοσηλευτικού και Διοικητικού προσωπικού του. Έτσι κατόρθωσε, στις 28 Δεκεμβρίου 1964, να αυξήσει τη δύναμη κρεβατιών του σε 1.200, πράγμα που επιτεύχθηκε με την ανέγερση δύο επιπλέον νοσηλευτικών ορόφων και «δώματος», στην «Πτέρυγα ΑΧΕΠΑ» που έγινε 11όροφη.
Η ιστορία και η εξέλιξη του νοσοκομείου είναι στενά δεμένη με την ιστορία και την εξέλιξη της Αθήνας, με την ιστορία και την εξέλιξη της Ελλάδας. Για άλλη μια φορά το θεραπευτήριο δημιουργεί τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να μπορέσει να σταθεί κοντά στις δυσκολίες και τα προβλήματα του ανθρώπου, προσαρμοσμένα κατάλληλα με ανάλογη κτιριακή υποδομή, άρτιο επιστημονικό και τεχνικό εξοπλισμό και άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό.
Το 1974 εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από τον εφοπλιστή Ιωάννη Διαμαντή Πατέρα για την ανέγερση νέας πτέρυγας προς νοσηλεία των ναυτικών. Η σύμβαση δωρεάς που υπεγράφη το 1975, ανήρχετο στο ποσό των 5.000.000 δολαρίων Αμερικής και προέβλεπε την ανέγερση πτέρυγας τριών ορόφων δύναμης 150 κλινών. Με συμπληρωματικές δαπάνες της Πολιτείας προστέθηκαν δύο επί πλέον όροφοι και η συνολική δύναμη της νέας πτέρυγας ανήλθε στις 250 κλίνες.
Στις 18 Ιουλίου 1977, θεμελιώνεται η νέα πτέρυγα του ιδρύματος και λαμβάνει το όνομα του κυρίως δωρητού: «Πτέρυγα Ιωάννου Διαμαντή Πατέρα».
951.213 ασθενείς σε 100 χρόνια
Από τη σύσταση του θεραπευτηρίου μέχρι το τέλος του 1983, που συμπληρώθηκαν 100 χρόνια νοσηλεύτηκαν 951.213 ασθενείς με ημέρες νοσηλείας 19.858.331. Στα εξωτερικά ιατρεία εξετάστηκαν, από την ημέρα που λειτούργησαν, δηλαδή την περίοδο 1903-1983, 4.000.532 ασθενείς ενώ συγχρόνως πραγματοποιήθηκαν 318.343.330 εργαστηριακές εξετάσεις. Κατά το διάστημα αυτό προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στο ‘ιδρυμα 26.731 γιατροί και 22.434 αδελφές, εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι.
Από το 1884 μέχρι σήμερα, η ιστορική πορεία του «Ευαγγελισμού» έχει μια θαυμαστή συνέπεια, που υπήρξε το αποτέλεσμα της πολύπλευρης συμβολής και συνεργασίας κράτους και λαϊκής πρωτοβουλίας. Η δημιουργική, δυναμική και αποτελεσματική προσπάθεια των παραγόντων αυτών ενωμένων, διαμορφώνουν την ιστορία του ιδρύματος μέσα από πολλές και ποικίλες αντιξοότητες.
Μια ιστορία που γράφτηκε με τον ιδρώτα και τις προσπάθειες όλων των Ελλήνων και πάνω απ’ όλα των εργαζομένων στο θεραπευτήριο….