Όπως έχουν δείξει τόσες και τόσες εκφάνσεις της ζωής μας, το παράνομο εξιτάρει τον άνθρωπο. Για παράδειγμα, δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι σε περίπτωση νομιμοποίησης της κάνναβης, ο αριθμός των χρηστών θα μειωνόταν δραστικά.

Τόσο στον υπόλοιπο πλανήτη όσο και στον μικρόκοσμο που λέγεται Ελλάδα, οι λόγοι που παρανομεί κάποιος είναι πάνω κάτω ίδιοι. Και για να μην γίνουν παρερμηνείες, όταν αναφερόμαστε σε παρανομία, δεν εννοούμε ληστείες και φόνους. Αναφερόμαστε εν προκειμένω στην πειρατική παρακολούθηση προγραμμάτων που χρειάζεται να υπάρξει συνδρομή για να παρακολουθήσεις.

«Πονοκέφαλο» προκαλεί στους παρόχους, η άνοδος της πειρατικής τηλεόρασης που έχει λάβει αδιανόητες διαστάσεις, δημιουργώντας τρύπα εσόδων στις εταιρείες και στο Δημόσιο, ενώ παράλληλα φέρνει και πλήθος κινδύνων για τους χρήστες των παράνομων συνδέσεων. Πριν δούμε τα στοιχεία της χώρας μας, ας δούμε λίγο τι ισχύει με τον πάροχο που μας «έμαθε» τη συνδρομητική τηλεόραση για σειρές και ταινίες, το Netflix.

Netflix vs Hulu vs Amazon

Παράγοντες της αγοράς λένε πως το Netflix θα πρέπει να βλέπει την πειρατεία που υφίσταται με κολακευτικό τρόπο, αντί να τη θεωρεί κολοσσιαίο πρόβλημα. Γιατί να μπει εξάλλου κάποιος σε πειρασμό να παρακάμψει το σύστημα και να δανειστεί έναν λογαριασμό φίλου αν δεν πιστεύει πως ό,τι βλέπει στο δίκτυο αξίζει;

Κάπου 14% των χρηστών του Netflix χρησιμοποιούν λογαριασμό και password από κάποιον εκτός σπιτιού. Το αντίστοιχο ποσοστό για το Hulu ανέρχεται στο 11%, σύμφωνα με τη σχετική έκθεση των αναλυτών της MoffettNathanson. Η πειρατεία για το Amazon Prime δεν ξεπερνά το 6%.

Παρά τα μεγαλύτερα ποσοστά πειρατείας, ο κόσμος στριμάρει σειρές και ταινίες στο Netflix και το Hulu πολύ συχνότερα απ’ ό,τι στο Amazon: σχεδόν 40% των χρηστών του Netflix κάνει χρήση των υπηρεσιών του καθημερινά, ένα νούμερο που για το Amazon Prime δεν ξεπερνά το 22%.

Στα δικά μας, σε κυνήγι έχουν επιδοθεί από τον Ιούλιο του 2021 μέχρι και σήμερα τα στελέχη της Επιτροπής για τη Διαδικτυακή Προσβολή της Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΕΔΠΠΙ) και της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων σε συνεργασία με τις εταιρείες που παρέχουν συνδρομητική τηλεόραση και την Ελληνική Αστυνομία.

Οι χρήστες των παράνομων αυτών καναλιών που μέχρι σήμερα έμεναν στο απυρόβλητο θα ελέγχονται με στόχο ποινικές διώξεις, προκειμένου να χτυπηθεί η πειρατεία, που αποτελεί μεγάλη αιμορραγία εσόδων τόσο για τις εταιρείες όσο και για το Ελληνικό Δημόσιο.

Σχεδόν ένα εκατομμύριο οι εν Ελλάδι παράνομοι

Σημειωτέον ότι επικαιροποιημένες αναλύσεις για την πειρατεία στην Ελλάδα υποδεικνύουν, σύμφωνα με πηγές από τους παρόχους, κατ’ ελάχιστον 700 χιλιάδες παράνομους χρήστες, με διαφυγόντα ετήσια έσοδα για το κράτος 33 εκατ. ευρώ με τις εταιρείες του κλάδου, που επίσης μετρούν απώλειες εκατομμυρίων, να τονίζουν ότι το πρόβλημα με τις παράνομες συνδρομές είναι πολλαπλό, αποτελώντας, μεταξύ άλλων, ανασταλτικό παράγοντα για επενδύσεις σε νέες παραγωγές και τηλεοπτικό περιεχόμενο.

Στο «μέτωπο» των παρόχων, ενδεικτικά, η πελατειακή βάση της Cosmote TV έφθασε στο τέλος του 2022 τους 636 χιλιάδες πελάτες, ενώ αντίστοιχα, οι συνδρομητές της NOVA μαζί με τη Wind υπολογίζονται στους 400 χιλιάδες.

Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωπαϊκού Γραφείου για τη διανοητική ιδιοκτησία (EQUIPO) τον περασμένο Ιούνιο, η χώρα μας έχει υψηλότερο ποσοστό θέασης πειρατικού περιεχομένου σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ (25% στην Ελλάδα σε σχέση με 21% στην ΕΕ). Δηλαδή, ένας στους τέσσερις θεατές προτιμά την πειρατική τηλεόραση από τη νόμιμη συνδρομητική.

Αποτελώντας παρακλάδι του οργανωμένου εγκλήματος, το ελληνικό κύκλωμα φέρεται να έχει διασυνδέσεις με τη Βουλγαρία, οι χρήστες εκτός από την απειλή που κρύβεται για τα προσωπικά τους δεδομένα, κινδυνεύουν πλέον και με ποινές φυλάκισης σε μια προσπάθεια περιορισμού του φαινομένου.

Στελέχη της αγοράς σημειώνουν πως είναι «μια μπίζνα με πολλά λεφτά που τροφοδοτεί το οργανωμένο έγκλημα και ξεπλένει χρήματα που προέρχονται από ναρκωτικά, πωλήσεις ναρκωτικών και πορνεία. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το έχουν στο μυαλό τους οι χρήστες».

Αντιθέτως, οι «νομοταγείς» συνδρομητές των εγχώριων παρόχων ανέρχονται περίπου σε 1,2 εκατ., στους οποίους προστίθενται ακόμη μισό εκατομμύριο συνδρομητές από τις ξένες πλατφόρμες (Netflix, Amazon, Disney+, Apple TV).

Διαφυγόντα έσοδα

Τα διαφυγόντα έσοδα για το ελληνικό κράτος ξεπερνούν τα 30 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, αλλά το πρόβλημα της πειρατείας δεν είναι καινούργιο. Εδώ και χρόνια, οι «μαυρογένηδες» των υπηρεσιών συνδρομητικής πλουτίζουν κερδοσκοπώντας εις βάρος των παρόχων και παραγωγών οπτικοακουστικού περιεχομένου. «Η πειρατεία περιεχομένου συνδρομητικών πλατφορμών στα σόσιαλ μίντια, σε παράνομες ιστοσελίδες και μέσω IP αποκωδικοποιητών streaming, έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις», προειδοποιεί ο Executive Director της Cosmote TV, Δημήτρης Μιχαλάκης.

Αντίστοιχη είναι η εικόνα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως διαπιστώνει έρευνα της Συμμαχίας ενάντια στην Οπτικοακουστική Πειρατεία (Audiovisual Anti-piracy Alliance). Σχεδόν το 70% των Ευρωπαίων έχουν «κατεβάσει» ή παρακολουθήσει σε streaming υπηρεσίες παράνομο περιεχόμενο τουλάχιστον μία φορά. Στην Ισπανία, το κόστος της πειρατείας ανέρχεται σε 2 δισ. ευρώ και ευθύνεται για την απώλεια 20.000 θέσεων εργασίας.

Πώς λειτουργούν οι παράνομες συνδέσεις

Όπως δηλώνουν χρήστες, η απόκτηση μιας πειρατικής σύνδεσης είναι αρκετά εύκολη, ενώ η επικοινωνία πραγματοποιείται μέσω εφαρμογών όπως το Telegram (σ.σ. που αποτελεί ιδιαίτερα δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης στις χώρες του πρώην Ανατολικού μπλοκ), με το κόστος να είναι σημαντικά χαμηλότερο έναντι οποιασδήποτε σύνδεσης, εν συγκρίσει και με το περιεχόμενο που προσφέρεται.

«Το box μπορείς να το αποκτήσεις πολύ εύκολα από τα καταστήματα και το κόστος του είναι περίπου στα 100 ευρώ» αναφέρουν χρήστες και προσθέτουν ότι «πλέον δεν γίνεται καμία προσωπική επαφή με αυτόν που σου δίνει τη σύνδεση. Μόλις αγοράσεις το box επικοινωνείς με ένα email όπου δίνεις τους αριθμούς της συσκευής και μετά κάνουν τη σύνδεση». Το κόστος της μηνιαίας σύνδεσης, όπως σημειώνουν, δεν ξεπερνά τα 10 με 15 ευρώ το μήνα, ενώ οι πληρωμές πραγματοποιούνται μέσω PayPal, συνήθως κάθε τρίμηνο.

Εξηγούν πως μέσω των μοναδικών αριθμών που αντιστοιχούν σε κάθε box ο πειρατής περνάει το πρόγραμμα του και ανοίγει ένα πολύ πλούσιο μενού περιεχομένου και καναλιών για τον χρήστη. Ο χρήστης μιας πειρατικής σύνδεσης μπορεί να έχει πρόσβαση ακόμα και στα θεματικά κανάλια που έχουν οι πλατφόρμες, όπως και στα παιδικά προγράμματα.

«Υπάρχουν όλα τα κανάλια. Τόσο της ελεύθερης τηλεόρασης όσο και τα συνδρομητικά και έτσι μπορείς με τη χρήση του τηλεχειριστηρίου να τα παρακολουθείς με την ευκολία σου. Όσο για τις ταινίες και τις σειρές μπορείς να ψάξεις μέσα στους φακέλους που σου εγκαθιστούν στο box, ενώ ανανεώνονται κάθε τόσο ανάλογα με το τι προβάλλουν οι πλατφόρμες».

Δυναμικός αποκλεισμός

Σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, όλα τα ερασιτεχνικά sites έχουν ήδη κλείσει και αυτή τη στιγμή έχουν μείνει μεγαλύτερα sites με χιλιάδες παράνομους συνδρομητές.

Πρόκειται για τον λεγόμενο «δυναμικό αποκλεισμό ιστοσελίδων» (dynamic blocking), που έχει ως στόχο να σταματά, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, την πρόσβαση σε site και υπηρεσίες που προβάλλουν παράνομα συνδρομητικό περιεχόμενο, στοχεύοντας κατά βάση τη μετάδοση αθλητικών γεγονότων.

Η σχετική νομοθετική ρύθμιση ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούλιο, ενώ στα τέλη Σεπτεμβρίου εκδόθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργείων Οικονομικών και Πολιτισμού, που καθορίζει επακριβώς τη διαδικασία, ενεργοποιώντας ουσιαστικά το νέο νόμο.

Με τη νέα αυτή διαδικασία, ουσιαστικά μετά από καταγγελία διατάσσεται το κλείσιμο της διεύθυνσης, μπλοκάροντας την πρόσβαση. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά το μπλοκάρισμα της διεύθυνσης, σε ορισμένες περιπτώσεις εντοπίζονται μέχρι και 100.000 χτυπήματα που αναζητούν παράνομη πρόσβαση και απλά βλέπουν το μήνυμα πως έχει διακοπεί η θέαση λόγω παράνομης αναμετάδοσης.

Τι άλλαξε

Ο αποκλεισμός υπηρεσιών που αναμεταδίδουν παράνομα συνδρομητικά κανάλια μέσω διαδικτύου ισχύει εδώ και τρία χρόνια. Μετά από καταγγελία, η Επιτροπή για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων (ΕΔΠΠΙ) του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ) και της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) μπορεί να ζητήσει από τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους να κόψουν την πρόσβαση σε συγκεκριμένες διευθύνσεις (IP addresses).

Το 2020, η ΕΕΤΤ σε συνεργασία με τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους μπλόκαρε την πρόσβαση σε 332 ιστοσελίδες λόγω παραβίασης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, έναντι 26 το 2019 και 38 το 2018. Ωστόσο, όλες οι παραπάνω επιχειρήσεις δεν αφορούσαν αποκλειστικά την παράνομη αναμετάδοση συνδρομητικής τηλεόρασης, αλλά γενικότερα παράνομη αναμετάδοση.

Άλλο ένα από τα αρνητικά της προηγούμενης διαδικασίας ήταν ότι ο εντοπισμός και η καταγγελία των παράνομων ιστοσελίδων έπαιρνε από εβδομάδες έως και μήνες και το πρόβλημα είναι ότι μετά την ενημέρωση που είχαν οι ιστοσελίδες και μέχρι να μπει «λουκέτο», είχαν μεταφέρει τη δραστηριότητά τους σε άλλες ιστοσελίδες-καθρέπτες.

Η πειρατεία βλάπτει σοβαρά τις εταιρείες

Οι πάροχοι από την πλευρά τους εμφανίζονται αποφασισμένοι να σταματήσουν αυτή την αιμορραγία εσόδων τόσο για εκείνους όσο και για το Δημόσιο που πλησιάζει τα 50 εκατ. ευρώ ετησίως.

Τα χαμένα αυτά έσοδα αποτελούν το «αγκάθι» στο πλευρό των τηλεπικοινωνιακών παρόχων και το φαινόμενο αυτό «στερεί τη δυνατότητα υγιούς ανάπτυξης της αγοράς αυτής», όπως έχει τονίσει παλαιότερα ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου ΟΤΕ, Μιχάλης Τσαμάζ.

Στελέχη της αγοράς επισημαίνουν δε ότι οι απώλειες εσόδων που υφίστανται οδηγούν στην απαξίωση τόσο του τηλεοπτικού όσο και του αθλητικού περιεχομένου, καθώς οι εταιρείες χάνουν χρήματα που θα μπορούσαν να επενδύσουν σε νέες παραγωγές ή περιορίζουν τα χρήματα που θα μπορούσαν να δίνουν στις ομάδες για τα τηλεοπτικά δικαιώματα των πρωταθλημάτων.

Παρά τα κατά καιρούς επιτυχημένα χτυπήματα κατά της πειρατείας, δεν φαίνεται να υπάρχει οριστική λύση. «Είναι σαν Λερναία Ύδρα το πρόβλημα. Κλείνεις 300 σελίδες και την ίδια στιγμή μπορούν να δημιουργηθούν οι τριπλάσιες», σημειώνει στέλεχος της αγοράς. Ακόμη και η αυστηροποίηση της νομοθεσίας, που προβλέπει πλέον ποινικές ευθύνες και για τους χρήστες, είναι δύσκολο να φέρει αποτελέσματα, αφού πρόκειται για ένα αχανές πεδίο παράνομης δραστηριότητας, που οι αρχές δυσκολεύονται να αστυνομεύσουν.