Περιεχόμενα
Πριν από ακριβώς 40 χρόνια, η Disney κυκλοφόρησε μια ταινία που κανείς δεν περίμενε: το Return to Oz. Μια «συνέχεια» στο θρυλικό The Wizard of Oz του 1939, που όμως άφησε στην άκρη τα μουσικά νούμερα και τη χαριτωμένη αθωότητα και βούτηξε σε έναν εφιαλτικό κόσμο από ηλεκτροσόκ, διαμελισμένα κεφάλια και τρομακτικές φιγούρες.
Το κοινό τότε την απέρριψε. Σήμερα, όμως, η συγκεκριμένη ταινία έχει ανακηρυχθεί σε ένα από τα πιο σκοτεινά και αγαπημένα cult διαμάντια της δεκαετίας του ’80.
Η παιδική ταινία που έμοιαζε με ταινία τρόμου
Σε σκηνοθεσία του βραβευμένου μοντέρ και σχεδιαστή ήχου Γουόλτερ Μαρτς (γνωστού για τη δουλειά του σε Apocalypse Now και The Conversation), το Return to Oz ήταν η πρώτη και μοναδική ταινία που σκηνοθέτησε ποτέ.
Η Disney του ανέθεσε το project, σε μια περίοδο ριζικών αλλαγών για το στούντιο. Ο Μαρτς, μεγαλωμένος με τα βιβλία του L. Frank Baum, θέλησε να γυρίσει μια συνέχεια που να παραμένει πιστή στο σκοτεινό και αλλόκοτο πνεύμα των αρχικών ιστοριών –και όχι στο χολιγουντιανό παραμύθι της Γκάρλαντ.
Το αποτέλεσμα; Μια ταινία για παιδιά, που ξεκινά με την Ντόροθι να κλείνεται σε ψυχιατρική κλινική και να υποβάλλεται σε ηλεκτροσόκ για να της σβήσουν τις «παραισθήσεις» της από τον Οζ.
Ανάμεσα σε κραυγές από τα υπόγεια του ιδρύματος, αποχωρισμούς από τους δικούς της και σκηνές απόλυτης εγκατάλειψης, το ταξίδι στον Οζ ξεκινά μόνο όταν η μικρή δραπετεύει με βάρκα και ξυπνά σε έναν κόσμο ρημαγμένο.
Η Σμαραγδένια Πόλη έχει καταστραφεί, οι παλιοί της φίλοι έχουν γίνει πέτρα και η Ντόροθι πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή, με νέους –εξίσου αλλόκοτους– συντρόφους.
Από την ηλεκτροπληξία στις… ιπτάμενες πολυθρόνες
Η αφήγηση περιλαμβάνει κοτόπουλα που μιλάνε (η Μπελίνα), μηχανικούς στρατιώτες (Tik-Tok), ανθρωπόμορφες κολοκύθες (Jack Pumpkinhead) και έναν ιπτάμενο καναπέ με κεφάλι ελαφιού (The Gump).
Οι ήρωες δεν είναι απλώς γραφικοί, αλλά συχνά βρίσκονται υπό διαρκή απειλή: ο Tik-Tok αποσυντονίζεται αν δεν κουρδίζεται, ο Jack φοβάται μην αλλοιωθεί το κεφάλι του, και η Μπελίνα κινδυνεύει να εκτελεστεί αν δεν γεννήσει αβγό.
Ο ίδιος ο Μαρτς παραδέχεται ότι ήθελε να αναδείξει θέματα όπως η καταπίεση της μνήμης και η ανάγκη για εσωτερική αντοχή όταν όλα καταρρέουν γύρω σου –θέματα που ξεφεύγουν από την τυπική παιδική αφήγηση.
Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί χαρακτηρίζουν την ταινία ως ένα παιδικό φιλμ με horror αισθητική. Οι κριτικές, όμως, εκείνη την εποχή δεν ήταν καθόλου ευνοϊκές.
Η εμπορική αποτυχία και το «Hollywood jail»
Παρά το εντυπωσιακό καστ και τα πρωτοποριακά εφέ (με claymation, κουκλοθέατρο από την ομάδα του Μπράιαν Χένσον και σύνθετα κοστούμια που απαιτούσαν… υπεράνθρωπη υπομονή), η ταινία απέτυχε στο box office, συγκεντρώνοντας μόλις 11 εκατ. δολάρια στην Αμερική. Οι κριτικοί, όπως οι Σίσκελ και Έμπερτ, την χαρακτήρισαν «trash» και «κατάλληλη μόνο για να τρομοκρατήσει παιδιά».
Ο Μαρτς, ύστερα από συγκρούσεις με την Disney, παραλίγο να απολυθεί. Μόνο με την παρέμβαση του φίλου του Τζορτζ Λούκας επανήλθε στην σκηνοθετική καρέκλα. Παρ’ όλα αυτά, βρέθηκε σε «κινηματογραφική εξορία» για χρόνια και δεν σκηνοθέτησε ποτέ ξανά μεγάλου μήκους ταινία.
Απόρριψη τότε, λατρεία σήμερα
Η εποχή ίσως να μην ήταν έτοιμη για ένα τόσο σκοτεινό sequel σε μια τόσο «ιερή» ταινία του κλασικού Χόλιγουντ.
Όμως, όπως υποστηρίζει και η Σοφί Γουόρντ, μία από τις πρωταγωνίστριες, σήμερα το κοινό είναι πιο εξοικειωμένο με διαφορετικές οπτικές πάνω σε γνωστά παραμύθια. Από το Wicked μέχρι το Oz the Great and Powerful, πολλοί έχουν δοκιμάσει να επιστρέψουν στον κόσμο του Οζ –κανείς όμως δεν τόλμησε όσα το Return to Oz.
Ακόμα και η Disney μοιάζει να «απαρνιέται» την ταινία, θεωρώντας την μια αμήχανη στιγμή στην ιστορία της. Ωστόσο, για τους θεατές που την είδαν παιδιά και δεν την ξέχασαν ποτέ, το απόκοσμο ύφος της, τα τρομακτικά σκηνικά και οι αγωνιώδεις θεματικές είναι ακριβώς αυτό που την καθιστούν αλησμόνητη.
«Αν η ταινία ήταν πιο χαρούμενη και ασφαλής, πιθανόν να μην μιλούσαμε σήμερα γι’ αυτή», λέει ο Μαρτς.
Και ίσως γι’ αυτό, τέσσερις δεκαετίες αργότερα, το Return to Oz εξακολουθεί να στοιχειώνει –όχι απλώς σαν μια παιδική ανάμνηση, αλλά σαν μια ταινία που ξεπέρασε τα όρια της εποχής της και έφτιαξε το δικό της, μοναδικό μονοπάτι στον κινηματογραφικό Οζ.
Πηγή: bbc
