Η απόφαση του Τραμπ για το Χόλιγουντ, «θάβει» την ευκαιρία της Ελλάδας για προβολή με την «Οδύσσεια» του Νόλαν

Τουλάχιστον ανησυχία – και σε κάποιους κύκλους, νευρικό γέλιο – προκαλεί στις διεθνείς κινηματογραφικές αγορές η νέα πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει δασμούς σε αμερικανικές ταινίες που γυρίζονται εκτός Χόλιγουντ.

Ο πρόεδρος, σε μια ακόμα «μεγαλειώδη» κίνηση οικονομικού πατριωτισμού, αποφάσισε πως η καλύτερη λύση για να φέρει πίσω τις χολιγουντιανές παραγωγές από τη Βρετανία, τον Καναδά και τη Νέα Ζηλανδία, είναι… να τις φορολογήσει μέχρι δακρύων. Ουσιαστικά, προτείνει μια μορφή κινηματογραφικού εκβιασμού: ή γυρίζεις στην Αμερική ή πληρώνεις το τίμημα – κυριολεκτικά. Σαν να λέει στο Χόλιγουντ: «Αν δεν έρθετε σπίτι, θα σας κόψω τα ποπ κορν».

Η πρόταση εντάσσεται με χαρακτηριστική άνεση στο ευρύτερο τραμπικό μοτίβο: την ακαταμάχητη έλξη του προέδρου προς τους δασμούς ως πανάκεια για κάθε πρόβλημα – είτε πρόκειται για τα φτηνά κινεζικά προϊόντα, τα ευρωπαϊκά τυριά, είτε τώρα, για τα ίδια τα προϊόντα της αμερικανικής φαντασίας. Αν υπήρχε τρόπος να βάλει δασμούς και στα tweet που δεν τον επαινούν, θα το είχε ήδη κάνει. Το πρόβλημα; Όπως και στις προηγούμενες απόπειρες του, λείπει κάτι μικρό αλλά κρίσιμο: ένα σχέδιο. Στην καλύτερη περίπτωση, η πολιτική του θυμίζει «βάλε δασμούς και βλέπουμε»· στη χειρότερη, είναι ένα καλοστημένο σόου χωρίς σενάριο, όπου στο τέλος ο σκηνοθέτης πέφτει από τη σκηνή. Η εμπειρία με την Κίνα, όπου οι δασμοί του άνοιξαν έναν εμπορικό πόλεμο που κόστισε χωρίς να κερδίσει τίποτα, θα έπρεπε ίσως να τον είχε κάνει λίγο πιο προσεκτικό. Αλλά ποιος χρειάζεται ανασκοπήσεις όταν έχεις χειροκροτήματα;

Το ίδιο ενδέχεται να συμβεί και στην περίπτωση του κινηματογράφου. Αντί να ενισχυθεί η βιομηχανία του Χόλιγουντ, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος οι δασμοί να αποθαρρύνουν τις επενδύσεις, να αυξήσουν το κόστος παραγωγής και να οδηγήσουν ακόμη και στην ακύρωση projects που δεν μπορούν να αντέξουν την επιβάρυνση. Παράλληλα, χώρες που σήμερα συνεργάζονται στενά με τις ΗΠΑ στην παραγωγή περιεχομένου – όπως η Βρετανία, η Αυστραλία ή ο Καναδάς – ενδέχεται να απαντήσουν με δικούς τους περιορισμούς ή να στραφούν προς ανταγωνιστικές αγορές.

Το Χόλιγουντ, μια από τις πιο παγκοσμιοποιημένες και δικτυωμένες βιομηχανίες στον κόσμο, δύσκολα μπορεί να λειτουργήσει υπό τέτοιες συνθήκες απομονωτισμού. Η λογική των δασμών ενδέχεται να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά απ’ ό,τι όφελος – οικονομικά, δημιουργικά αλλά και γεωπολιτικά.

Ο Τραμπ, με την εμμονή του στους δασμούς και τη “πρώτα Αμερική” πολιτική, προσπαθεί να επιβάλει αυστηρούς δασμούς στα εισαγόμενα έργα τέχνης, πιστεύοντας ότι έτσι θα προστατεύσει το Χόλιγουντ και την αμερικανική κουλτούρα. Όμως, το λάθος του είναι φανερό: η Οδύσσεια του Νόλαν, η οποία δεν έχει γυριστεί καν στις ΗΠΑ, αποτελεί μια παγκόσμια παραγωγή που δεν χρειάζεται την αμερικανική αγορά για να επιτύχει. Προσπαθώντας να αποδυναμώσει την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά και να “πειθαναγκάσει” την ταινία να περάσει από αμερικανικές παραγωγές και στούντιο, δεν καταλαβαίνει ότι η παγκοσμιοποίηση του κινηματογράφου και η καλλιτεχνική ελευθερία δεν υποκύπτουν στους δασμούς και τις πολιτικές προστατευτισμού. Αντί να προστατεύσει την αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία, τελικά, δημιουργεί μόνο εμπόδια για τη δημιουργία πραγματικών έργων τέχνης που συνδέουν χώρες και πολιτισμούς.

Ο Τραμπ βλέπει τον κινηματογράφο ως ζήτημα εθνικής ασφάλειας

Ο Τραμπ, φαίνεται να έχει ανακαλύψει ότι η μεταφορά κινηματογραφικών παραγωγών εκτός των ΗΠΑ δεν είναι απλώς ένα οικονομικό ζήτημα, αλλά μία απειλή για την ίδια την εθνική ασφάλεια της Αμερικής. Στην απίστευτη λογική του, αυτή η “διεθνής συνωμοσία” έχει σκοπό να αποδυναμώσει την αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία και, φυσικά, την παγκόσμια επιρροή των ΗΠΑ. Ουσιαστικά, ο Τραμπ πιστεύει πως αν η Αγάπη, Αισιοδοξία και Ρομαντισμός γυρίζονται στη Νέα Ζηλανδία και όχι στη Γιούτα, αυτό θέτει σε κίνδυνο την… «αμερικανική μεγαλοπρέπεια».

Παρά το γεγονός ότι δεν έχει δώσει τις απαραίτητες λεπτομέρειες για το πώς θα εφαρμοστούν αυτοί οι δασμοί στις ξένες ταινίες, ο ίδιος διαβεβαιώνει πως η διαδικασία «ξεκίνησε ήδη», με μια σιγουριά που παραπέμπει περισσότερο σε ταινία δράσης παρά σε πολιτική απόφαση. Και φυσικά, δεν θα υπάρξουν καθυστερήσεις – οι δασμοί είναι ήδη στο δρόμο, όπως η… επόμενη ταινία του Fast & Furious.

Η συγκεκριμένη στάση δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς εντάσσεται σε μια αλυσίδα πολιτικών που ακολουθεί μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο. Ο Τραμπ έχει ήδη επιβάλει δασμούς για την εθνική ασφάλεια σε κάθε προϊόν που περνά τα αμερικανικά σύνορα – από ημιαγωγούς έως… σπάνιες γαίες, που αν δεν ήταν η δική του κυβέρνηση, κανείς δεν θα είχε σκεφτεί ποτέ ότι αποτελούν θέμα ασφαλείας. Και τώρα, προσθέτει και τον κινηματογράφο στη λίστα, γιατί, προφανώς, αν δεν γυρίζεις το επόμενο “Avengers” στη Φλόριντα, κάτι δεν πάει καλά με την αμερικανική εξωτερική πολιτική.

Η ανάρτηση Τραμπ:

«Η αμερικανική κινηματογραφική βιομηχανία πεθαίνει πολύ γρήγορα. Tο Χόλιγουντ και πολλές άλλες περιοχές στις ΗΠΑ καταστρέφονται» έγραψε ο πρόεδρος των ΗΠΑ στην πλατφόρμα Truth Social.

«Άλλες χώρες προσφέρουν κάθε είδους κίνητρα για να προσελκύουν κινηματογραφιστές μας και εταιρείες παραγωγής μας μακριά από τις ΗΠΑ» συμπλήρωσε στην ανάρτησή του, ενώ πρόσθεσε πως πρόκειται για «συντονισμένη προσπάθεια από πλευράς άλλων χωρών» που αποτελεί «απειλή» για την αμερικανική «εθνική ασφάλεια».

Λευκός Οίκος: Δεν έχει αποφασιστεί ακόμα αν θα μπουν δασμοί στις ξένες ταινίες

Αμέσως μετά τις εξαγγελίες του Τραμπ, η κυβέρνηση του σκέφτεται πώς θα επιβληθούν οι δασμοί στις ταινίες, αλλά, όπως πάντα, η σκέψη προηγείται της πράξης. Μέχρι στιγμής, πάντως, δεν έχει παρθεί κάποια οριστική απόφαση, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου, Κους Ντεσάι, που ενδεχομένως να σκεφτόταν κι αυτός πώς να γυρίσει μια ταινία δράσης πάνω στο θέμα.

Ένας κυβερνητικός αξιωματούχος ανέφερε ότι το Χόλιγουντ παρουσίασε «σημαντική πτώση» στην παραγωγή ταινιών τους πρώτους μήνες του 2025, με μόλις 451 ημέρες γυρισμάτων – σχεδόν 30% λιγότερες από πέρυσι. Προφανώς, όλοι αυτά τα «υπερατλαντικά» γυρίσματα και οι επικές σκηνές στους δρόμους της Νέας Ζηλανδίας αποδείχθηκαν πολύ «επικίνδυνες» για την εθνική ασφάλεια.

Οι «φωστήρες» του Προέδρου, φυσικά, δεν έχουν εξηγήσει ακόμα με ποιον ακριβώς τρόπο θα εφαρμόσουν το μέτρο ή αν υπάρχει νομική βάση για κάτι τέτοιο. Όχι ότι χρειάζονται, αν κρίνουμε από το παρελθόν. Το μόνο σίγουρο είναι πως έχει προκαλέσει απορίες και ανησυχία στον κινηματογραφικό κόσμο, που αναρωτιέται αν τελικά οι δασμοί θα πλήξουν την παραγωγή ή αν απλώς θα μας χαρίσουν μια ακόμη αμερικανική υπερπαραγωγή με τίτλο «Ο Δασμός της Αποκάλυψης».

«Αν και δεν υπάρχει ακόμα τελική απόφαση, η κυβέρνηση εξετάζει όλες τις επιλογές για να ακολουθήσει την εντολή του Προέδρου, προστατεύοντας την ασφάλεια και την οικονομία της χώρας, και κάνοντας ξανά το Χόλιγουντ σπουδαίο», δήλωσε ο Ντεσάι, με έναν ενθουσιασμό που αφήνει να εννοηθεί ότι δεν είχε ιδέα πώς θα το κάνει, αλλά είναι «σίγουρος» ότι θα το πετύχει.

Από την πλευρά του, το γραφείο του Αμερικανού Εκπροσώπου Εμπορίου αρνήθηκε να σχολιάσει, ίσως επειδή δεν ξέρουν καν πώς να αρχίσουν. Ο υπουργός Εμπορίου, Χάουαρντ Λούτνικ, απλώς αρκέστηκε να πει: «Το έχουμε αναλάβει». Και όλοι αναρωτιόμαστε… πόσο «αναλαμβάνει» κανείς έναν δασμό χωρίς να έχει ιδέα πώς να τον επιβάλει.

Οι ξένες παραγωγές κερδίζουν έδαφος – Το Χόλιγουντ σε πτώση

Το Χόλιγουντ «αδειάζει»: Γιατί οι μεγάλες παραγωγές εγκαταλείπουν την Καλιφόρνια

Η κινηματογραφική βιομηχανία της Καλιφόρνιας, η οποία για δεκαετίες θεωρείτο η παγκόσμια «καρδιά» των ταινιών και σειρών, τώρα βιώνει μια πρωτοφανή κρίση. Για να το θέσουμε απλά, η «Μέκκα» του Χόλιγουντ φαίνεται να έχει αρχίσει να μοιάζει περισσότερο με… παραλία γεμάτη με άδεια κουτιά ποπ-κορν. Τα τελευταία χρόνια, μεγάλες εταιρείες όπως η Disney, η Netflix και η Universal έχουν αποφασίσει να εγκαταλείψουν τη μαγική γη της Καλιφόρνια και να στρέψουν τις παραγωγές τους σε άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία – χώρες που φαίνεται να αναδείχθηκαν σε νέους, ισχυρούς πόλους έλξης. Πλέον, το Χόλιγουντ μοιάζει να έχει γίνει η Αμερική του «Once Upon a Time» – με τις παραγωγές να διασκορπίζονται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, αφήνοντας πίσω του μια σκιά και ένα “Χολιγουντιανό” χαμόγελο γεμάτο απορία.

Φορολογικά κίνητρα και δημιουργική ευελιξία

Το βασικό κίνητρο για αυτή τη μετακίνηση είναι τα ελκυστικά φορολογικά προγράμματα που προσφέρουν πολλές ξένες κυβερνήσεις. Ταυτόχρονα, οι τοποθεσίες αυτών των χωρών προσφέρουν ποικιλία φυσικών και αστικών σκηνικών, ιδανικών για κινηματογραφικά γυρίσματα.

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της ταινίας Mission Impossible: Ghost Protocol, όπου ο Τομ Κρουζ σκαρφαλώνει στο Μπουρτζ Χαλίφα του Ντουμπάι – μια σκηνή που δεν θα μπορούσε να γυριστεί εύκολα στο Λος Άντζελες.

Εντός των ΗΠΑ, η Καλιφόρνια χάνει έδαφος και απέναντι σε άλλες πολιτείες. Η Τζόρτζια, το Ιλινόις και το Κεντάκι προσφέρουν ισχυρά φορολογικά κίνητρα και φιλοξενούν όλο και περισσότερες αμερικανικές παραγωγές.

Κατάρρευση παραγωγής στην Καλιφόρνια

Σύμφωνα με στοιχεία της FilmLA, η κινηματογραφική παραγωγή στην περιοχή του Λος Άντζελες έχει μειωθεί σχεδόν κατά 40% μέσα στην τελευταία δεκαετία. Μόνο το 2023, σχεδόν οι μισές δαπάνες για ταινίες με προϋπολογισμό άνω των 40 εκατ. δολαρίων έγιναν εκτός ΗΠΑ, σύμφωνα με την εταιρεία ερευνών ProdPro.

Απέναντι σε αυτή τη συρρίκνωση, ο κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, Γκάβιν Νιούσομ, εισηγείται την αύξηση των ετήσιων φορολογικών κινήτρων για τις κινηματογραφικές παραγωγές στα 750 εκατομμύρια δολάρια. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ωστόσο, απορρίπτει αυτή την προσέγγιση, προτείνοντας την επιβολή δασμών σε ταινίες που γυρίζονται εκτός ΗΠΑ. «Ο Νιούσομ είναι κατάφωρα ανίκανος», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Πτώση στις επενδύσεις και πλήγματα από κρίσεις

Το δεύτερο τρίμηνο του 2024, τα στούντιο του Χόλιγουντ δαπάνησαν συνολικά 11,3 δισ. δολάρια, ποσό μειωμένο κατά 20% σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του 2022. Η πτώση αποδίδεται στην προσπάθεια περιορισμού του κόστους μετά την πανδημία, αλλά και στις απεργίες ηθοποιών και σεναριογράφων το 2023, καθώς και στις φετινές πυρκαγιές.

Την ίδια ώρα, η άνοδος των ψηφιακών πλατφορμών αλλάζει δραστικά τις προτιμήσεις του κοινού. Όλο και περισσότεροι θεατές, όχι μόνο νέοι, στρέφονται στο YouTube και τις υπηρεσίες streaming, αφήνοντας πίσω τις αίθουσες.

Παρά τις δυσκολίες, υπάρχουν σημάδια επιστροφής του ενδιαφέροντος. Σύμφωνα με το Variety, τα συνολικά έσοδα από εισιτήρια στις ΗΠΑ για το 2025 είναι αυξημένα κατά 15,8% σε σχέση με πέρυσι. Η τελευταία παραγωγή της Marvel, Thunderbolts, κατέκτησε την κορυφή του box office με εισπράξεις 76 εκατ. δολαρίων στο πρώτο της Σαββατοκύριακο.

Ωστόσο, το γενικότερο τοπίο παραμένει ρευστό και γεμάτο προκλήσεις.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Vue Entertainment, Τιμ Ρίτσαρντς, επισημαίνει πως δεν υπάρχει καν σαφής ορισμός για το τι συνιστά «αμερικανική ταινία». Είναι θέμα γυρισμάτων, σεναρίου, παραγωγού ή χρηματοδότησης; Παράλληλα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου έχει επιβάλει μορατόριουμ στους δασμούς για ψηφιακά αγαθά έως το 2026 – μια κατηγορία που ενδέχεται να περιλαμβάνει και τις ταινίες.

Ανησυχία στις χώρες-συμπαραγωγούς

Η προοπτική επιβολής δασμών σε αμερικανικές ταινίες έχει προκαλέσει αρκετή αναταραχή σε χώρες που μέχρι πρότινος φιλοξενούσαν παραγωγές από το Χόλιγουντ. Η πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού του βρετανικού κοινοβουλίου, Καρολίν Ντίνενιτζ, προειδοποίησε ότι η απειλή αυτή ενισχύει την ανασφάλεια για το μέλλον της Βρετανίας ως «Χόλιγουντ της Ευρώπης» – μια θέση που φαίνεται να κινδυνεύει από τη νέα «καταιγίδα» του Τραμπ. Μπορεί κάποια στιγμή το Λονδίνο να βρεθεί με λιγότερους παραγωγούς και περισσότερους τουρίστες που παίρνουν selfie μπροστά από το Big Ben.

Ο πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας, Κρίστοφερ Λούξον, πάντως, φρόντισε να δηλώσει ότι η χώρα του περιμένει περισσότερες λεπτομέρειες – μάλλον για να προετοιμάσει το έδαφος για το επόμενο «The Lord of the Rings» που μπορεί να αναγκαστεί να γυριστεί… στο Ρίο. Σίγουρα, η χώρα θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη βιομηχανία, αλλά μάλλον περισσότερο για να διατηρήσει τα διεθνή δικαιώματα του επόμενου «Hobbit» και όχι για να βγάλει από τη μύγα ξανά… «χορηγούς» για ταινίες.

Αναλυτές, με έκδηλη ανησυχία, εκτιμούν ότι η επιβολή δασμών μπορεί να καταλήξει να λειτουργήσει ως απόλυτο αντικίνητρο, με τις άλλες χώρες να μην κάθονται με σταυρωμένα χέρια και να απαντούν με αντίμετρα. Στην περίπτωση αυτή, το Χόλιγουντ μπορεί να δει το παγκόσμιο μερίδιο αγοράς του να συρρικνώνεται τόσο πολύ που θα καταλήξει να πουλάει εισιτήρια μόνο στην Καλιφόρνια και σε μερικούς ακόμα που ξεχνούν να κλείσουν τη σύνδεσή τους στο Netflix.

Όσο το Φεστιβάλ Καννών πλησιάζει και η παγκόσμια κινηματογραφική βιομηχανία μοιάζει να πηγαίνει σε φάση πλήρους μετασχηματισμού, το βλέμμα όλων στρέφεται στον Λευκό Οίκο και τις επόμενες πολιτικές εξελίξεις. Μπορεί να μιλάμε για τη νέα εποχή του Χόλιγουντ, αλλά μάλλον αυτή θα έχει και πολύ λιγότερους… παραγωγούς με γυαλιά ηλίου και περισσότερους πολιτικούς με φορολογικές ετικέτες στο προσκήνιο. Το μέλλον του Χόλιγουντ, τουλάχιστον όπως το ξέραμε, δεν είναι πλέον εγγυημένο – ίσως έρθει και η μέρα που θα αναγκαστεί να επαναστατήσει και να γίνει πιο ανεξάρτητο από ποτέ!

* Πηγή: CNN, BBC , NYTimes, Variety

**Photo Credit: Shutterstock