Με πολύ γρήγορους ρυθμούς προχωράει το ευρωπαϊκό πλάνο για την υποδοχή των Αφγανών προσφύγων, με την ελπίδα να μην υπάρξει άλλη Μόρια. Ένα χρόνο μετά την καταστροφή στο ντροπιαστικό camp της Μόρια, όπου οι συνθήκες ήταν απαράδεκτες για τους Σύριους πρόσφυγες που κατέφταναν εκεί, η Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει το προσφυγικό από το Αφγανιστάν, με 500.000 να υπολογίζεται ότι θα βρεθούν στο κατώφλι της ηπείρου.

Πριν από 2 εβδομάδες ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ζητήσει από την Ευρώπη να μην αφήσει την Ελλάδα μόνη της στη διαχείριση των αφίξεων προσφύγων και είχε προειδοποιήσει πως αυτή τη φορά, σε αντίθεση με το 2015, η χώρα δεν πρόκειται να κρατήσει την πόρτα για χάρη των άλλων κρατών.

Μετά κι από τις ζυμώσεις μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί ένα έργο κατασκευής και λειτουργίας 5 camps σε Σάμο, Λέρο, Λέσβο, Χίο και Κω, το κόστος του οποίου θα φτάσει στα 276 εκατομμύρια ευρώ.

Ήδη το camp στο Βαθύ της Σάμου αναμένεται να υποδεχτεί 500 πρόσφυγες με τη χωρητικότητα του να είναι για 3.000, σύμφωνα με το Politico, και να αποτελέσει το ξεκίνημα μιας νέας εποχής. Αυτή δεν θα είναι χωρίς έντονη αστυνόμευση και χωρίς περίφραξη, δυστυχώς, αλλά θα υπάρχουν κάποιες υπηρεσίες στα camps που θα μειώσουν την εξαθλίωση που βίωσαν στη Μόρια. Μέχρι πρότινος, το κέντρο συγκέντρωσης στο Βαθύ είχε δυνατότητα φιλοξενίας για 680 άτομα και είχε βρεθεί να φιλοξενεί περίπου 7.000 και σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης.

«Αυτό είναι το πρώτο από μια νέα γενιά κέντρων υποδοχής για πρόσφυγες στο Αιγαίο» αναφέρει η Μπίτι Γμίντερ για τα camps που θα διαθέτουν κλιματισμό, εστιατόρια, παιδικές χαρές, αθλητικές εγκαταστάσεις, κοινόχρηστες κουζίνες και καντίνες, τουαλέτες, τρεχούμενο νερό και wi-fi. Όλα αυτά δεν υπήρχαν προφανώς σε κέντρα όπως η Μόρια.

«Χειρότερα από τη Μόρια τα νέα camps»

Τα συγκεκριμένα camps έχουν τοποθετηθεί σε ερημικά σημεία στα 5 νησιά, καθώς οι αντιδράσεις των κατοίκων και των τοπικών αρχών – ο δήμαρχος Ανατολικής Σάμου, Γεώργιος Στράντζος, διαμαρτυρήθηκε έντονα για το μέγεθος των κέντρων -, έκαναν τους αρμόδιους να σχεδιάσουν τα κέντρα αυτά σε επί της ουσίας απομόνωση, αφού δεν είναι καν ορατά από γύρω χωριά και τοπικές κοινωνίες. Πρόκειται στην ουσία για κινητές πόλεις μέσα στα νησιά, έκτασης 14.250 τ.μ.

Ο Πάτρικ Γουίλαντ, μέλος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, που βρίσκεται στο Βαθύ, δεν είναι πάντως και πολύ αισιόδοξος με αυτή τη νέα κατεύθυνση. «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για τους λόγους δημιουργίας αυτών των κέντρων στη μέση του πουθενά, απομονωμένων από την υπόλοιπη κοινωνία. Όλα έχουν σχεδιαστεί για να επιβάλλεται περιορισμός και συμμόρφωση. Το να τους βάζεις σε camps που μοιάζουν με φυλακή, είναι χειρότερο από τη Μόρια».

Σε αυτά τα camps θα καταλήγουν οι πρόσφυγες αφού έχουν περάσει από αρχικά σημεία συγκέντρωσης κατά την είσοδο τους στη χώρα και από τη στιγμή που περάσουν τις περιστρεφόμενες πύλες τους και ελεγχθούν από τις μαγνητικές πύλες, θα υπόκεινται σε κανόνες. Το κέντρο τους θα είναι ανοιχτό από τις 8 το πρωί ως τις 8 το βράδυ και θα μπορούν να μετακινηθούν με 4 λεωφορεία προς τη χώρα. Αν δεν επιστρέψουν μετά το πέρας των 20:00, τότε θα υπάρχει ποινή απαγόρευσης εξόδου ή επιστροφή στο κέντρο κράτησης που ήταν όταν μπήκαν στη χώρα.

Το παραπάνω δείχνει ότι η στρατιωτική επιβολή θα παραμείνει δυστυχώς σε αυτά τα κέντρα φιλοξενίας και ότι ίσως η λέξη «φιλοξενία» είναι μάλλον επιεικής.

Μετά τη δομή της Σάμου, τον επόμενο μήνα θα ανοίξει αυτή στη Λέρο, ενώ οι άλλες 3 θα καθυστερήσουν αρκετά, με τη Λέσβο και τη Χίο να προβλέπονται για το φθινόπωρο του 2022, μιας και οι τοπικές αρχές αντιδρούν.

Στο πλαίσιο της υποδοχής προσφύγων από το Αφγανιστάν, η Ελλάδα έχει ξεκινήσει και μια εκστρατεία επιθετικής ενημέρωσης προς τους Αφγανούς μέσα από τα social media, για τις συνθήκες που θα συναντήσουν εδώ. Βίντεο και μπάνερ εμφανίζονται μέσω Viber ή σε αφγανικές ιστοσελίδες και στις πλατφόρμες των Youtube, Dailymotion και Facebook, ενώ έχουν γίνει αντίστοιχες κινήσεις με αφγανικές εφημερίδες από το Υπουργείο Μετανάστευσης.