Η ελλιπής ιατρική περίθαλψη και γνώση σε χώρες, όπως η Κένυα, αποτελεί μια άφατη απειλή για τον πληθυσμό της. Η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη είναι ακριβή και, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, οι κάτοικοι των χωριών αναγκάζονται να περπατούν για ώρες μέχρι την πλησιέστερη μονάδα υγείας. Ωστόσο, αυτό οδήγησε στην δημιουργία ανορθόδοξων λύσεων, προκειμένου να προστατευθούν και να θωρακιστούν όσοι το έχουν ανάγκη.

Οι καμήλες που διασχίζουν την έρημο, η οποία έχει πληγεί από την ξηρασία, συνοδευόμενες από άντρες με ανοιχτόχρωμα κίτρινα μπλουζάκια και νοσοκόμες, αποτελούν ένα κινητό ιατρείο, καθώς είναι φορτωμένες με κουφάρια γεμάτα φάρμακα, επιδέσμους και άλλα προϊόντα.

Όταν οι καμήλες φτάνουν στον προορισμό τους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά σχηματίζουν μια ουρά καθώς περιμένουν τους χειριστές να ξεφορτώσουν τα κουτιά και να στήσουν τραπέζια και σκηνές.

Μεταξύ εκείνων που περίμεναν είναι η Jacinta Peresia, η οποία συνάντησε για πρώτη φορά τους επισκέπτες γιατρούς πριν από έξι χρόνια, όταν πήγε να πεθάνει γεννώντας το 11ο παιδί της, μια κόρη που ονομάζεται Emali.

Ο σύζυγος δίσταζε να της επιτρέψει οποιαδήποτε υγειονομική περίθαλψη, αλλά η παραλίγο εμπειρία του θανάτου, τον ώθησε να την ενθαρρύνει να μιλήσει στις νοσοκόμες και της χορηγήθηκε αντισύλληψη.

Η Peresia ζει στο Lekiji, ένα απομακρυσμένο χωριό ανάμεσα στους ποταμούς Ewaso και Nanyuki σε ακανθώδεις θαμνώδεις εκτάσεις στην κεντρική Κένυα. Είναι ένας τόπος φυσικής ομορφιάς και έχει μια πλούσια προϊστορική κληρονομιά εκατομμυρίων χρόνων, αλλά οι φυσικοί πόροι της περιοχής μειώνονται.

Οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με ελέφαντες καθώς ανταγωνίζονται για νερό και βοσκότοπους, ενώ ολοένα και περισσότεροι αναζητούν λιγοστούς πόρους όπως καυσόξυλα, νερό και βοσκή για τα ζώα τους. Η έλλειψη οικονομικών ευκαιριών ασκεί μεγαλύτερη πίεση στους ανθρώπους και στο εύθραυστο οικοσύστημα. Δεν υπάρχει γυμνάσιο, πράγμα που σημαίνει ότι τα περισσότερα παιδιά τελειώνουν την  εκπαίδευσή τους στο δημοτικό σχολείο και ο γάμος των εφήβων είναι συνηθισμένος, ιδιαίτερα για τα κορίτσια.

«Μεγαλώνοντας, δεν ήξερα ότι ήταν μια επιλογή να προγραμματίσω την οικογένειά μου και να έχω τον αριθμό των παιδιών που θα μπορούσα άνετα να φροντίσω. Η φτώχεια και η συνεχιζόμενη αδύναμη υγεία μου μας ανάγκασαν να κάνουμε αυτή την επιλογή. Τώρα λέμε στα κορίτσια να μην ξεγελαστούν και να παντρευτούν νωρίς».

Η δράση του Communities Health Africa Trust

Για τις γυναίκες, η έλλειψη εγκαταστάσεων μονάδων υγείας, σε συνδυασμό με πατριαρχικές συμπεριφορές, σημαίνει ότι δεν μπορούσαν να ελέγξουν το αναπαραγωγικό τους σύστημα. Αλλά το Communities Health Africa Trust (Chat) οργανώνει κινητά ιατρεία για τις κοινότητες που δεν εξυπηρετούνται καλά, όπως το Lekiji.

Εντοπίζει ευάλωτες κοινότητες με περιορισμένη πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υγείας και σημαντικές ανάγκες και φέρνει στην πόρτα τους την παροχή υγείας και την εκπαίδευση, ακόμα και αν η περιοχή δεν είναι προσβάσιμη με αυτοκίνητο. Έτσι, επιστρατεύουν τις καμήλες.

Τα τελευταία τρία χρόνια το Chat προσέγγισε περισσότερα από 100.000 άτομα, προωθόντας μηνύματα που αλλάζουν τη συμπεριφορά τους, τα οποία επικεντρώνονται στην οικογένεια, αλλά περιλαμβάνουν υπηρεσίες πρόληψης της φυματίωσης, του HIV και του Covid σε 14 κομητείες στην Κένυα. Περίπου 37.000 γυναίκες έχουν επιλέξει μεθόδους μακροπρόθεσμης αντισύλληψης.

Η Susan Oyan, 23 ετών, είναι μητέρα τριών παιδιών κάτω των έξι ετών και η καλύτερη της φίλη είναι η 19χρονη Elizabeth Kibatis. Η Kibatis έχει την εμπιστοσύνη της κοινότητας, ειδικά μεταξύ των συνομηλίκων της. Συναντά φίλους για να τους διδάξει για τις επιλογές που έχουν για την αντισύλληψη.

«Στην αρχή, οι άνθρωποι δεν ήθελαν να κάνουν συζητήσεις για αυτά τα θέματα. Ξεκίνησα με τρεις φίλες, συμπεριλαμβανομένης της Susan, και εκείνες με την σειρά τους μίλησαν σε άλλες. Η σκληρή πραγματικότητα της ζωής – ανεπαρκές φαγητό, καυσόξυλα, νερό και άνθρωποι αναγκασμένοι να κάνουν άθλιες δουλειές για να βγάλουν χρήματα – τους κάνουν να σκέφτονται διαφορετικά για τις επιλογές που μπορούν να κάνουν για τις οικογένειές τους».

Οι άνδρες ευθύνονται για την μηδαμινή αντισύλληψη των γυναικών. «Αν το μάθει ένας σύζυγος, κάνει άσχημα πράγματα στις γυναίκες. Γι’ αυτό προσπαθούμε να εμπλέκουμε τους άνδρες, να τους κάνουμε να κατανοήσουν ότι οι υπηρεσίες αναπαραγωγικής υγείας ωφελούν όλους και συμβάλλουν στην ευημερία των συζύγων τους. Η ανεξέλεγκτη παραπληροφόρηση δεν το έκανε εύκολο. Λένε ότι ο έλεγχος των γεννήσεων σε αρρωσταίνει».

H Kibatis έχει γίνει πρότυπο για τις άλλες νεαρές γυναίκες στο Lekiji. Συνεργάζεται με το Chat παρέχοντας πληροφορίες, καταρρίπτοντας μύθους και στη συνέχεια πείθει γυναίκες και κορίτσια για τα οφέλη του να έχουν τον έλεγχο του σώματός τους και να έχουν την οικονομική δυνατότητα να φροντίζουν τα παιδιά τους.

150.000 έφηβες έμειναν έγκυες μέσα σε 3 μήνες στην Κένυα

Η ίδια παίρνει αντισυλληπτικά και σχεδιάζει να κάνει παιδιά σε τέσσερα χρόνια, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο catering στο Nanyuki. Η επίδραση της είναι ορατή. Όταν τα σχολεία έκλεισαν λόγω του Covid, μόνο μια μαθήτρια από το Lekiji έμεινε έγκυος, ανατρέποντας μια εθνική τάση. Σε μια περίοδο τριών μηνών σε lockdown ο αριθμός των εγκύων αυξήθηκε κατά 40%, καθώς 150.000 έφηβες στην Κένυα έμειναν έγκυες.

Το Chat ενημερώνει επίσης για το πώς οι λειψοί φυσικοί πόροι μπορούν να επιδεινώσουν την υγεία και πώς η φτώχεια μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, αλλά και για την κλιματική αλλαγή.

Οι άνθρωποι αρρωσταίνουν πιο συχνά από ό,τι ήταν παλιά. Τα παιδιά αντιμετωπίζουν προβλήματα στο στομάχι, κάτι που μπορεί να οφείλεται στο λασπωμένο νερό που αναγκάζονται να πίνουν από πηγάδια που έσκαψαν με το χέρι σε ξηρές κοίτες ποταμών. Τα επίπεδα άγχους είναι υψηλά γιατί δεν υπάρχει πλέον βοσκότοπος για τα ζώα.

«Το περιβάλλον έχει καταστραφεί. Έχουμε λιγότερα δέντρα, ελάχιστο γρασίδι και μερικές φορές το ποτάμι στεγνώνει. Συχνά πρέπει να προσπαθήσουμε να σκάψουμε για νερό στις ξερές κοίτες των ποταμών, αλλά το νερό είναι βρώμικο. Τώρα ξέρω γιατί χειροτερεύει. Είναι λόγω της κλιματικής αλλαγής. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, νιώθουμε ότι ο ήλιος έχει έρθει πιο χαμηλά στον ουρανό και είναι πιο κοντά μας. Τα δέντρα αρχίζουν να πεθαίνουν. Αν εξαφανιστούν τα δέντρα, τι άλλο μένει;» λέει η Peresia.

«Καθώς ο κόσμος αλλάζει, πρέπει να αλλάξουμε κι εμείς», αναφέρει και δείχνει περήφανα 11 δέντρα που έχει φυτέψει για να βοηθήσει στις προσπάθειες αναδάσωσης στην κοινότητά της.

Photo: Facebook – Communities Health Africa Trust