Τη δική τους «ξηρασία» ζουν εδώ και χρόνια πολλά ελληνικά νησιά . Οι ακραίες μετεωρολογικές μεταβολές και η κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων είναι, κατά τους ειδικούς, οι βασικοί παράγοντες που δημιουργούν συνθήκες τοπικής λειψυδρίας, η οποία ταλαιπωρεί κάθε καλοκαίρι κατοίκους και τουρίστες. Τη θερινή περίοδο, που ο πληθυσμός υπερδιπλασιάζεται, το φαινόμενο των μικρών αλλά καθημερινών διακοπών υδροδότησης για να γεμίσουν τα αποθεματικά ή να αρδευτούν τα χωράφια είναι συνηθισμένο.
Το φαινόμενο επιδεινώνεται από τις κλιματικές αλλαγές, τη μείωση των βροχοπτώσεων και το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα, η στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα έχει κατέβει σημαντικά και η έλλειψη ακόμη και πόσιμου νερού αποτελεί καθημερινότητα για τους κατοίκους πολλών μικρών νησιών.
Ο κίνδυνος της λειψυδρίας στα ελληνικά νησιά λόγω της αυξανόμενης προσέλευσης τουριστών ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες καθώς και οι λύσεις που υπάρχουν για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων αποτέλεσαν τους βασικούς άξονες του 3ου Διεθνούς Φόρουμ για το Νερό που πραγματοποιήθηκε στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών.
Διακεκριμένοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο προσέγγισαν το ζήτημα του νερού πολύπλευρα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η λειψυδρία αποτελεί το βασικότερο ζήτημα που καλείται ο πλανήτης να διαχειριστεί.
«Στην Ελλάδα η λειψυδρία πλήττει κυρίως τις νησιωτικές περιοχές και περισσότερο τα μικρά νησιά του Αιγαίου λόγω μικρής γεωγραφικής έκτασης και γεωλογικών ιδιαιτεροτήτων. Από την άλλη, οι υδρευτικές ανάγκες κατά τους θερινούς μήνες αυξάνονται στα νησιά λόγω της τουριστικής κίνησης και της αλλαγής στον τρόπο ζωής», αναφέρει ο Γιώργος Κωβαίος στην μελέτη του με τίτλο «Αντιμετώπιση της λειψυδρίας στα μικρά νησιά του Αιγαίου. Η περίπτωση της Αμοργού».
Η αντιμετώπιση του προβλήματος γίνεται με τη μεταφορά νερού με πλοίο από την ηπειρωτική Ελλάδα ή τα γειτονικά μεγάλα νησιά. Η μέθοδος αυτή αντιμετωπίζει μεν άμεσα το πρόβλημα αλλά είναι οικονομικά ασύμφορη. Για το λόγο αυτό, τα τελευταία χρόνια ως αρκετά φθηνότερη λύση έχει υιοθετηθεί και υλοποιείται πρόγραμμα εγκατάστασης και λειτουργίας μονάδων αφαλάτωσης στα νησιά που έχουν ανάγκη.
Στα πλαίσια εκπόνησης της παρούσας διπλωματικής εργασίας διερευνώνται τρόποι αντιμετώπισης του προβλήματος της λειψυδρίας στα μικρά άνυδρα νησιά του Αιγαίου. Εξετάζεται ειδικότερα η περίπτωση του νησιού της Αμοργού και προκύπτουν γενικότερα συμπεράσματα που αφορούν σε όλα τα νησιά. Η μελέτη που γίνεται υπολογίζει τις παρούσες και μελλοντικές ανάγκες ύδρευσης, λαμβάνει υπόψιν την υπάρχουσα υποδομή και προτείνει λύσεις στα πλαίσια της αειφορικής ανάπτυξης.
Ως άμεση λύση στο πρόβλημα προκρίνεται η εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης αντίστροφης ώσμωσης συγκεκριμένης δυναμικότητας και σε θέσεις που εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες. Το κόστος παραγωγής του νερού με τη μέθοδο της αφαλάτωσης βέβαια είναι μεγαλύτερο από το κόστος που προκύπτει με τη χρήση συμβατικών μεθόδων(πηγές, πηγάδια, γεωτρήσεις κλπ).
Όμως οι δυνατότητες των υπόγειων και επιφανειακών πηγών έχουν μειωθεί σημαντικά λόγω της λειψυδρίας και της υπεράντλησης. Επίσης με τη χρησιμοποίηση μεμβρανών νεότερης γενιάς και τη συνεχή τεχνολογική βελτίωση των συστημάτων το κόστος παραγωγής με τη μέθοδο της αφαλάτωσης τείνει να μειωθεί. Στο συνολικό κόστος παραγωγής νερού από μία μονάδα αφαλάτωσης μεγάλο ποσοστό καταλαμβάνει το ενεργειακό κόστος.
Για την εξεύρεση της καλύτερης οικονομικά και περιβαλλοντικά λύσης παροχής ενέργειας σε μία μονάδα αφαλάτωσης, στην παρούσα Δ.Ε. γίνεται διερεύνηση των δυνατοτήτων με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε) που διατίθενται άφθονες στα νησιά του Αιγαίου.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς από οικονομική άποψη, φθηνότερη είναι η χρήση συμβατικής ενέργειας από το δίκτυο της ΔΕΗ, ενώ ακολουθούν η χρήση αιολικής ενέργειας, ο συνδυασμός αιολικής-ηλιακής και τέλος η ηλιακή ενέργεια. Λαμβάνοντας όμως υπόψιν το περιβαλλοντικό κόστος, ως μέθοδος παροχής ενέργειας προτείνεται τελικά η χρήση αιολικής ενέργειας με χρήση ανεμογεννητριών και εγκατάστασή τους σε κατάλληλη θέση κοντά στην μονάδα αφαλάτωσης.
Σημειώνεται ότι το 3ο Διεθνές Φόρουμ για το Νερό (3rd International Water Forum) με θέμα “Προκλήσεις και Ευκαιρίες για το Πόσιμο Νερό στην Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια διοργανώθηκε από το Κέντρο Ευρωπαϊκών Μελετών και Σπουδών “Ιωάννης Καποδίστριας”, σε συνεργασία με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ), την Πανεπιστημιακή Έδρα της UNESCO Con-E-Ect του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, την Πανελλήνια Ένωση Γενικών Γραμματέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης «Κλεισθένης», το Εθνικό Συμβούλιο Ελλάδος Ομίλων και Κέντρων για την UNESCO, το Webster University Athens και την Euro-Mediterranean Academy of Arts and Sciences (E.M.A.A.S).
Το Forum είχε τεθεί υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, του υπουργείου Τουρισμού, του υπουργείου Ανάπτυξης, του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, της Ένωσης τ. Βουλευτών – Ευρωβουλευτών, της Περιφέρειας 2475 Διεθνούς Rotary και της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO, υποστηρίζεται δε από το Γραφείο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την Ελλάδα και από τον Όμιλο Συνεύρεσης Ιδεών ΕΑΝΟΣ.
Photo Credit: Shutterstock (Κεντρική φωτογραφία) – Τεχνητή λίμνη, ταμιευτήρας στο νησί της Αλόννησου.
