Περιεχόμενα
Μπορεί φέτος να έχουμε βγάλει τις ομπρέλες πιο συχνά από τα ντουλάπια και να έχουμε δει τα βουνά να ντύνονται στα λευκά, όμως τα αποθέματα νερού της ΕΥΔΑΠ μοιάζουν να έχουν άλλες ασχολίες. Παρά τις αυξημένες βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις σε πολλές περιοχές της χώρας, οι ταμιευτήρες που υδροδοτούν την Αθήνα εμφανίζουν ανησυχητική μείωση κατά περίπου 30% σε σύγκριση με πέρυσι. Αποτέλεσμα: Λειψυδρία.
Συγκεκριμένα, στα τέλη Μαρτίου, τα συνολικά αποθέματα στους τέσσερις βασικούς ταμιευτήρες (Μόρνος, Υλίκη, Μαραθώνας και Εύηνος) ήταν μόλις 650,6 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού – αριθμός που μοιάζει με τηλεφωνικό νούμερο από εκείνα που είχαμε πριν 30 χρόνια στο χωρίο και όχι με ποσότητα υδροδότησης της μισής Ελλάδας.
Παρά τις βροχές που ακολούθησαν, στις 3 Απριλίου το νούμερο «εκτοξεύτηκε» στα 651,4 εκατ. m³. Πέρυσι τέτοιο καιρό, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, τα αποθέματα ήταν στα 926,8 εκατ. m³ – και τότε ανησυχούσαμε λιγότερο.
Μα αφού βρέχει, τι φταίει και έχουμε λειψυδρία;
Εδώ η απάντηση θέλει λίγο ζουμί. Το βασικό πρόβλημα είναι πως ενώ η βροχή πέφτει, δεν πέφτει εκεί που πρέπει. Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, στις περιοχές της Αιτωλοακαρνανίας που τροφοδοτούν τον μεγαλύτερο ταμιευτήρα, τον Μόρνο, η φετινή υγρή περίοδος (Οκτώβριος 2024 – Μάρτιος 2025) ήταν απογοητευτική, με τις βροχοπτώσεις να φτάνουν μόλις στο 55% του μέσου όρου της τελευταίας 10ετίας. Με άλλα λόγια: αλλού βρέχει και αλλού στεγνώνουμε.
Τα νούμερα είναι αμείλικτα και η λειψυδρία μεγάλη. Ο Μόρνος, που κάποτε έμοιαζε με ασφαλιστική δικλείδα για την υδροδότηση της Αθήνας, στα τέλη Νοεμβρίου είχε αποθέματα μόλις 259,2 εκατ. m³ – και αν ήταν άνθρωπος, θα του κάναμε έρανο.
Μέχρι τις 3 Απριλίου κατάφερε να ανεβάσει λίγο τα ποσοστά του στα 340 εκατ. m³, αλλά πέρυσι τέτοια εποχή είχε 490,5 εκατ. m³ και πρόπερσι 623 εκατ. m³. Αν πάμε πίσω μια δεκαετία, στον Απρίλιο του 2015, ο Μόρνος είχε 722,7 εκατ. m³ – ένας αριθμός που σήμερα μοιάζει τόσο μακρινός όσο και οι εποχές που γεμίζαμε άφοβα τις μπανιέρες.
Στον Μαραθώνα, τα πράγματα πήραν ακόμα πιο κινηματογραφική τροπή: στις 11 Μαρτίου 2025, τα αποθέματα έπεσαν στα 19 εκατ. m³ και ξεπρόβαλε μέσα στη λίμνη μια κανονική βραχονησίδα. Το σκηνικό θύμισε κάτι ανάμεσα σε ελληνικό νησί και σε καμπάνια «βρες το βυθό πριν τελειώσει το νερό».
Το «κόλπο» της κλιματικής αλλαγής
Η φετινή εικόνα έρχεται να επιβεβαιώσει ότι πλέον δεν αρκεί να μετράμε τις βροχοπτώσεις με το μάτι ή το βαρόμετρο.
Η κλιματική αλλαγή έχει αλλάξει εντελώς το παιχνίδι: οι βροχές πέφτουν πιο έντονα αλλά πιο σύντομα, «σαρώνουν» τα πάντα και το νερό καταλήγει στα ποτάμια και στη θάλασσα πριν προλάβει να αποθηκευτεί στους ταμιευτήρες ή να εμπλουτίσει τα υπόγεια ύδατα. Άρα, όσο κι αν βλέπουμε μπόρες από το παράθυρο, στην ουσία χάνουμε περισσότερο νερό απ’ όσο κερδίζουμε.
Και τώρα τι κάνουμε;
Η εικόνα αυτή δεν είναι για πανικό και λειψυδρία – αλλά σίγουρα είναι για σοβαρό προβληματισμό (και ένα μικρό «μαγκωμένο» βλέμμα στον λογαριασμό της ΕΥΔΑΠ). Χρειάζεται καλύτερη διαχείριση υδάτων, σύγχρονες υποδομές αποθήκευσης και, φυσικά, αλλαγή στη νοοτροπία μας: το νερό δεν είναι δεδομένο. Όπως φαίνεται, τα μπάνια μες στο κατακαλόκαιρο και τα αυτόματα ποτιστικά στους κήπους μας θα χρειάζονται πλέον πρόγραμμα και στρατηγική.
Γιατί όπως πάμε, το «σταγόνα σταγόνα» θα πάψει να είναι παροιμία και θα γίνει… επίσημη οδηγία!
Τα μέτρα κατά της λειψυδρίας
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΥΔΑΠ έχει σχεδιάσει από κοινού με την κυβέρνηση ένα φιλόδοξο σχέδιο με άμεσες και μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις ώστε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της λειψυδρίας στην Αττική. Όπως είπαν πηγές της εταιρείας στα «ΝΕΑ», προωθούνται άμεσα και κατεπειγόντως έργα διασύνδεσης των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη με τον ταμιευτήρα του Ευήνου. Παράλληλα, έχουν τεθεί σε λειτουργία τα αντλιοστάσια της Υλίκης, ενώ εκσυγχρονίζονται και επαναλειτουργούν οι γεωτρήσεις της Μαυροσουβάλας.
Επιπλέον, εξετάζεται η δυνατότητα αξιοποίησης υπόγειων υδροφορέων κατά μήκος του υδραγωγείου του Μόρνου, ώστε να ελαχιστοποιείται η χρήση των αποθεμάτων των ταμιευτήρων Ευήνου-Μόρνου. Ταυτόχρονα, διερευνάται η δυνατότητα χρήσης υφάλμυρου νερού από αξιοποιήσιμα κοιτάσματα στην ευρύτερη περιοχή του υδραγωγείου Μόρνου (π.χ. στην Κίρρα Φωκίδας), καθώς και η πιθανότητα αξιοποίησης θαλασσινού νερού μέσω εγκαταστάσεων αφαλάτωσης σε Κόρινθο και Λαύριο.
Σε πιο άμεσο χρονικό ορίζοντα, προγραμματίζεται η μεταφορά νερού από τον Αχελώο διά θαλάσσης, με ειδικά πλοία (τάνκερ), από τον Αστακό προς τα λιμάνια σε Ασπρα Σπίτια και Θίσβη στη Βοιωτία. Από εκεί, το νερό θα εισάγεται στο υδροδοτικό δίκτυο. Τέτοια μέσα όμως κάνουν την επεξεργασία του νερού ακριβότερη, πράγμα που σημαίνει ότι δεν αποκλείεται μέρος της αύξησης του κόστους να μετακυλιστεί στον καταναλωτή, δηλαδή στους λογαριασμούς της ΕΥΔΑΠ. Βέβαια, το κράτος μάλλον θα απορροφήσει τις αυξήσεις, τουλάχιστον μέχρι το εκλογικό 2027.
Παράλληλα, η ΕΥΔΑΠ συνεχίζει τις καμπάνιες ενημέρωσης καταναλωτών, φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης και βιομηχανίας για τις δυνατότητες εξοικονόμησης νερού. Όπως αναφέρουν πηγές της ΕΥΔΑΠ, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην υποκατάσταση του πόσιμου νερού με μη πόσιμο (ανεπεξέργαστο ή ανακυκλωμένο) όπου αυτό είναι εφικτό.
Τα μέτρα κατά της λειψυδρίας
Η λειψυδρία μπορεί να ακούγεται σαν πρόβλημα του μέλλοντος, αλλά φέτος μας χτύπησε την πόρτα πιο δυνατά κι από τον ταχυδρόμο με τους λογαριασμούς. Έτσι, η ΕΥΔΑΠ, μαζί με την κυβέρνηση, έχει καταστρώσει ένα φιλόδοξο σχέδιο αντιμετώπισης της λειψυδρίας, που περιλαμβάνει άμεσες και μακροπρόθεσμες κινήσεις. Όχι, δεν σκοπεύουν να χορεύουν όλοι μαζί τον χορό της βροχής, τουλάχιστον όχι ακόμα.
Για αρχή, προωθούνται κατεπειγόντως έργα που θυμίζουν σενάριο περιπέτειας: θα διασυνδέσουν τους ποταμούς Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη με τον ταμιευτήρα του Ευήνου, για να «κλέψουν» λίγη ακόμα σταγόνα πριν η λειψυδρία μας κάνει να πίνουμε νερό με το κουταλάκι.
Παράλληλα, μπήκαν ξανά μπροστά τα αντλιοστάσια της Υλίκης (τα οποία είχαν πάρει… πρόωρη σύνταξη), ενώ εκσυγχρονίζονται οι γεωτρήσεις της Μαυροσουβάλας, γιατί σε καιρούς λειψυδρίας, κάθε σταγόνα είναι σαν ράβδος χρυσού.
Στο τραπέζι βρίσκεται επίσης η ιδέα να αξιοποιηθούν υπόγειοι υδροφορείς κατά μήκος του υδραγωγείου Μόρνου. Για να το πούμε απλά: να «ρουφήξουμε» νερό όπου υπάρχει, πριν η λειψυδρία μας κάνει να κανονίζουμε τα μπάνια μας… με ραντεβού.
Και δεν σταματούν εκεί! Εξετάζεται ακόμα και η χρήση υφάλμυρου νερού από κοιτάσματα κοντά στο Μόρνο (βλ. Κίρρα Φωκίδας), ενώ στο τραπέζι έπεσε και η αφαλάτωση θαλασσινού νερού σε Κόρινθο και Λαύριο. Γιατί όταν η λειψυδρία αγριεύει, ακόμα και το νερό της θάλασσας μας φαίνεται γκουρμέ.
Όσον αφορά τα επείγοντα μέτρα, προγραμματίζεται η μεταφορά νερού από τον Αχελώο διά θαλάσσης – ναι, σωστά διαβάσατε, με ειδικά πλοία-τάνκερ – από τον Αστακό προς τα λιμάνια σε Άσπρα Σπίτια και Θίσβη Βοιωτίας. Από εκεί, το νερό θα μπαίνει στο υδροδοτικό δίκτυο, μπας και ρίξουμε λίγο “λάδι” στη φωτιά της λειψυδρίας.
Φυσικά, όλα αυτά έχουν κόστος. Η επεξεργασία του μεταφερόμενου νερού θα είναι ακριβότερη, πράγμα που σημαίνει ότι πιθανότατα η λειψυδρία θα αφήσει το αποτύπωμά της και στους λογαριασμούς μας. Τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές του 2027, η κυβέρνηση λέει πως θα απορροφήσει τις αυξήσεις — μετά… βλέπουμε και διψάμε.
Στο μεταξύ, η ΕΥΔΑΠ συνεχίζει να ρίχνει βάρος στις καμπάνιες ενημέρωσης: στους πολίτες, στους δήμους, στη βιομηχανία – όπου σταθούν κι όπου βρεθούν, φωνάζουν ότι η λειψυδρία δεν αστειεύεται και ότι πρέπει να εξοικονομούμε νερό σαν να εξοικονομούμε… μισθό τον Δεκέμβρη. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην υποκατάσταση του πόσιμου νερού με μη πόσιμο όπου είναι δυνατό, γιατί όπως πάει το πράγμα, σε λίγο και το νερό του κουβά θα είναι «premium».
Γιατί η λειψυδρία δεν έχει πλάκα – αλλά αν το πάρουμε με λίγο χιούμορ, ίσως καταφέρουμε να την κερδίσουμε στα σημεία. Ή τουλάχιστον να πλύνουμε το αμάξι μας χωρίς ενοχές.
Photo Credit: Shutterstock
