Ανάμεσα στα πολύχρωμα σπιτάκια της Comunidad Iberia, μιας φτωχογειτονιάς του Σαν Σαλβαδόρ πρωτεύουσας του Ελ Σαλβαδόρ, ένα επιβλητικό κτίριο ξεχωρίζει σαν τη μύγα μες το γάλα. «Αστικό Κέντρο Πρόνοιας και Ευκαιριών» είναι η επίσημη ονομασία του, CUBO αν χρησιμοποιήσουμε το ισπανικό του ακρωνύμιο. Παιδιά μπαινοβγαίνουν καθημερινά για να κάνουν μαθήματα καλλιτεχνικών, να διαβάσουν, να παίξουν online παιχνίδια. Στον εξωτερικό χώρο βρίσκεται μια τοιχογραφία του Αρμάντο Μπουκέλε, πατέρα του νυν προέδρου του Ελ Σαλβαδόρ, μέσω της οποία προτρέπει τους ντόπιους να ζήσουν με «αγάπη και υπευθυνότητα»…

Φουτουριστικό, ινσταγκραμικό και κάπως δυσοίωνο, το CUBO αποτελεί ιδανική σύνοψη της προεδρίας του Ναγίμπ Μπουκέλε. Από τον Ιούνιο του 2019 όταν και ανέβηκε στην εξουσία, ο 41χρονος άλλοτε διαφημιστής έχει θέσει ένα ισχυρό πλαίσιο εξουσίας που του επιτρέπει να κερδίζει χιλιάδες thumbs up όταν αυτοαποκαλείται μεταξύ σοβαρού και αστείου «ο πιο cool δικτάτορας του κόσμου» στο προφίλ του στο Twitter – το οποίο χειρίζεται άψογα επικοινωνιακά και προς όφελός του. Αυτό σε συνδυασμό με τον πόλεμο που έχει κηρύξει στο οργανωμένο έγκλημα τον έχουν κάνει να απολαμβάνει υψηλά ποσοστά δημοτικότητας, ως και κοντά στο 90% (!) αν τα πιστέψουμε.

«Ο εκλεκτός που ήρθε για να βάλει τάξη στο χάος, ο δικός μας άνθρωπος»

Για να καταλάβουμε το γιατί, θα πρέπει να συστηθούμε καλύτερα με το Ελ Σαλβαδόρ. Μια χώρα στην κεντρική Αμερική που υποφέρει επί σειρά ετών λόγω του οργανωμένου εγκλήματος και των συμμοριών. Οι κάτοικοι φοβόντουσαν να βγουν από τα σπίτια τους, το χάος και η ατιμωρησία βασίλευαν, μαζί ο νόμος της ζούγκλας. Ανθρωποκτονίες, εκβιασμοί και διακίνηση ναρκωτικών ήταν στην ημερήσια διάταξη. Ο πολιτικός κόσμος, βουτηγμένος στη διαφθορά και στην ανικανότητα, είχε αποτύχει πλήρως.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ο Μπουκέλε, εμφανιζόμενος ως κάτι εντελώς φρέσκο και κόντρα στα καθιερωμένα, σάρωσε το παλιό κατεστημένο. Με την ορμή της νιότης, αξιοποιώντας προς όφελος του τη λαϊκή οργή για τους «πρώην», έγινε αυτός που τα λέει έξω από τα δόντια, αυτός που πολεμάει το σύστημα εκ των έσω. Το ότι νομιμοποίησε ως μέσο οικονομικών συναλλαγών το bitcoin ενίσχυσε την εικόνα του διαφορετικού σε μεγάλο βαθμό. Ντυμένος συχνά με τζιν και καπέλα του μπέιζμπολ, καλλιεργεί το προφίλ του «ένας από εμάς, ένας απλός καθημερινός άνθρωπος».

Ελ Σαλβαδόρ

Το σχέδιο μαζικής εξόντωσης των συμμοριών με τις… πλάτες του κορονοϊού

Η πανδημία ήταν η απόλυτη ευλογία γι’ αυτόν. Ένα σενάριο που ούτε παραγγελία να είχε. Υπό το πρόσχημα της προστασίας της υγείας από την COVID-19 συγκέντρωσε πάνω του ένα σωρό εξουσίες, πήρε ό,τι ζήτησε και ακόμα περισσότερα. Έργα όπως το CUBO – επιπλέον 21 είναι υπό κατασκευή στην πρωτεύουσα – αποτελούν το φιλικό πρόσωπο της διακυβέρνησής του. Τα οποία του κερδίζουν επιπλέον αποδοχή ώστε να προχωρήσει σε όσα πραγματικά θέλει χωρίς αντιδράσεις.

Με κυριότερο το «σχέδιο μαζικών συλλήψεων για να εξαφανιστούν οι συμμορίες», το οποίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την αύξηση των κονδυλίων για εξοπλισμό των ενόπλων δυνάμεων. Μέλη των οποίων εμφανίστηκαν στην Εθνοσυνέλευση τον Φεβρουάριο του 2020 στο πλάι του, με όπλα στα χέρια, στέλνοντας ξεκάθαρο μήνυμα στην αντιπολίτευση να μην τολμήσει να υψώσει το οποιαδήποτε εμπόδιο ή ένσταση στο project.

Υπό το πρόσχημα της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, η οποία παραμένει εν ισχύ, ο 41χρονος πολιτικός πέτυχε να ψηφιστούν σειρά αυταρχικών μέτρων που επιτρέπουν μεταξύ άλλων σε στρατιώτες και αστυνομικούς να πραγματοποιούν εφόδους σε σπίτια και συλλήψεις δίχως ένταλμα. Και κάπως έτσι, ο Μπουκέλε κατάφερε να μειώσει το ποσοστό ανθρωποκτονιών σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα για την ταλαιπωρημένη πατρίδα του.

Η απόφασή του να στείλει στο σκαμνί με κατηγορίες διαφθοράς στελέχη των εντυπωσιακά μη δημοφιλών παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων του Ελ Σαλβαδόρ, επίσης τον ανέβασε εντυπωσιακά στα γκάλοπ.

Έχει ακόμη περάσει διατάγματα με τα οποία υποχρεώνονται δικαστές και εισαγγελείς να συνταξιοδοτούνται στα 60 τους χρόνια, μέτρο που οι αντίπαλοί του καταγγέλλουν πως εντάσσεται στις «εκκαθαρίσεις» δικαστικών που του εναντιώνονται. Καταφέρνει πάντα να κεφαλαιοποιεί εις όφελός του τις συνθήκες και τις καταστάσεις. Ακόμα και όταν δεν είναι φανερό τι πρεσβεύει, ποιο είναι το πλάνο του.

Αν και μάλλον δεν είναι δύσκολο να συνοψίσουμε την πολιτική του σε μια φράση: Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Βάζει δικούς του σε θέσεις-κλειδιά της ιεραρχίας, εκφοβίζει τους νομοθέτες και την αντιπολίτευση, επιτίθεται στα media που του πάνε κόντρα… Δεν είναι και πολύ δημοκρατικά όλα αυτά, έτσι δεν είναι;

Ο απώτατος στόχος του φέρεται να είναι να αναθεωρήσει το Σύνταγμα της χώρας, που υπογράφηκε το 1992, αμέσως μετά το τέλος του εμφυλίου. Για να διασφαλίσει πως θα παραμείνει στην εξουσία όσο το δυνατόν περισσότερο. Και δεν φαίνεται κάποιος εκεί έξω που να μπορεί να τον σταματήσει. Αυτόν και τη μεγαλομανία του, λένε οι εχθροί του.

Ελ Σαλβαδόρ

Το βίντεο που ανέβασε ο Μπουκέλε και προκάλεσε τεράστιο ντόρο και διαμάχη

Πρόσφατα, ανέβασε στη σελίδα του στο Twitter ένα χολιγουντιανού τύπου βίντεο. Σε αυτό καταγράφεται η μεταφορά κρατούμενων στη νέα φυλακή που κατασκευάστηκε, πέρυσι, στη χώρα και ονομάστηκε Κέντρο Περιορισμού της Τρομοκρατίας (CECOT), με δυνατότητα να χωρέσει ως και 40 χιλιάδες ανθρώπους – δεν υπάρχει μεγαλύτερη στην αμερικάνικη ήπειρο.

Τρέχοντας, με δεμένα χέρια, κρατούμενοι γυμνοί από τη μέση και πάνω και δεμένοι πισθάγκωνα, κινούνται υπό το άγρυπνο βλέμμα του στρατού. Το βίντεο είναι αριστοτεχνικά μονταρισμένο. Με κοντινά στα τατουάζ των κρατούμενων, με πλάνα από ντρόουν, με τη «γκαζιάρικη» μουσική να ανεβάζει την αδρεναλίνη στο θεατή ενισχύοντας παράλληλα τη δύναμη της εικόνας.  

Οι κρατούμενοι βγαίνουν μαζικά και σαν σε στρατιωτική παράταξη από τα κελιά τους, ημίγυμνοι και κάθονται στο έδαφος λες και πρόκειται για κάποιο βουδιστικό προσκύνημα. Από ψηλά, μοιάζουν με μοναχοί που ετοιμάζονται να αυτομαστιγωθούν.

Για τους ακροδεξιούς πάσης χώρας και τους υποστηρικτές του Σαλβαδοριανού προέδρου, αυτό το βίντεο ήταν η απόλυτη ονείρωξη. Η δικαίωση της σκληροπυρηνικής προσέγγισης για την καταπολέμηση του εγκλήματος και της αποκατάστασης της υπερηφάνειας μιας χώρας και των σωμάτων ασφαλείας της. Ένα έμπρακτο «έτσι γίνεται κι ας λένε ό,τι θέλουν οι “ευαισθητούληδες”, το έγκλημα δεν το νικάς με ροδοπέταλα και give peace a chance». Υπάρχει δόση αλήθειας σε αυτό, αλλά η μισή αλήθεια είναι κλασική τακτική αυτών των ιδεολογιών – κρύβουν πάντα αυτό που δεν τους συμφέρει, που δεν εξυπηρετεί τους σκοπούς τους.

Οι ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι υπερασπιστές της δημοκρατίας τρόμαξαν με αυτό το βίντεο. Στα μάτια τους, συνιστά ενισχυτικό των φόβων τους για το πού οδεύει αυτή η χώρα της κεντρικής Αμερικής καθώς η κρατική εξουσία έχει πάρει για τα καλά το πάνω χέρι εις βάρος των συνταγματικών δικαιωμάτων εν μέσω μιας αόριστης κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Στη διάρκεια της οποίας περισσότερα από 60.000 άτομα έχουν μπει φυλακή – πάνω από 150 τη μέρα, πολλές φορές χωρίς να στοιχειοθετείται ξεκάθαρα το αδίκημά τους. Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων λένε ότι πιάστηκαν αθώοι και ότι μερικοί εξ αυτών υποβάλλονται σε «σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση». Λέει πολλά τούτο: Πίσω από τα σίδερα βρίσκεται αυτή τη στιγμή το 2% του πληθυσμού της χώρας άνω των 18 ετών.

Μια ακόμα μεγάλη ανησυχία είναι μήπως πολλοί κρατούμενοι που αυτή τη στιγμή δεν έχουν σχέση με το οργανωμένο έγκλημα, αποκτήσουν εκεί μέσα. Οι συνθήκες στη φυλακή είναι ιδανικές ώστε οι συμμορίες να στρατολογήσουν νέα μέλη. Κι όσοι αντιστέκονται τους τρώει η μαρμάγκα; Βάσιμος φόβος αν σκεφτούμε πως κοντά στα 80 άτομα έχουν πεθάνει υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες το διάστημα μεταξύ Μαρτίου και Οκτωβρίου της περσινής χρονιάς στα σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας.

Επιμένουν οι πηγές πως όλα αυτά είναι ένα καλοστημένο σόου από πλευράς Μπουκέλε

Υπάρχουν πληροφορίες από αμερικάνικα κανάλια επικοινωνίας πως η περίφημη πάταξη του εγκλήματος του Μπουκέλε είναι «πουκάμισο αδειανό». Πως όλα γίνονται για εντυπωσιασμό και για να καμουφλαριστεί αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Ήτοι πως η κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ έχει συνάψει μυστική συμφωνία με την περιβόητη συμμορία MS-13 και ίσως και την Barrio-18. Μια μόνο κατ’ όνομα ήττα για τους σκληρούς του υποκόσμου με αντάλλαγμα μικρότερες ποινές, άνετα κελιά και προστασία – πολλοί εκ των εγκληματιών έχουν κατηγορίες που εκκρεμούν εις βάρος του στις ΗΠΑ και οι Αμερικανοί ζητούν την έκδοσή τους.

Η κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ (εμφανίζεται να) τους καλύπτει και αυτοί προσποιούνται πως έχασαν. Ένα win/win σενάριο για τους εμπλεκόμενους, αφού και ο Μπουκέλε μπορεί να δείξει προς τα έξω ότι νίκησε το έγκλημα. Ενώ στην πραγματικότητα κάνει deal μαζί του(ς). Ενώ στην πραγματικότητα οι φόνοι καλά κρατούν, απλώς τα πτώματα εξαφανίζονται ή δεν μένουν σε κοινή θέα για να καλλιεργείται μια ψευδαίσθηση.

Καλοστημένο σόου δηλαδή; Για να διασφαλίσει ο 41χρονος πολιτικός την μακρόχρονη παραμονή του στην προεδρία; Για να γίνει ο απόλυτος άρχων και να κυβερνάει όπως θέλει χωρίς αντίσταση καταστρατηγώντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και συγκεντρώνοντας πάνω του υπερεξουσίες; Οι φόβοι μεγαλώνουν.

Ελ Σαλβαδόρ

Photo credits: Gettyimages