Περιεχόμενα
To Παγκόσμιο Κύπελλο μπάσκετ, το 19ο στην ιστορία, γράφει χιλιόμετρα από την περασμένη Παρασκευή. Οι μυημένοι στο μπάσκετ το γνωρίζετε, όσοι ασχολείστε τώρα αρκεί να ρίξετε μια ματιά στην επίσημη αφίσα της διοργάνωσης για να πληροφορηθείτε ότι διεξάγεται σε τρεις χώρες: Φιλιππίνες, Ινδονησία και Ιαπωνία.
Ιαπωνία; Αν ποτέ φτάσετε στην Οκινάουα και ρωτήσετε κάποιον ντόπιο αν είστε όντως στην Ιαπωνία, το πιθανότερο είναι να εισπράξετε αρνητική απάντηση. Η Οκινάουα, το μεγαλύτερο νησί από το αρχιπέλαγος Ριουκίου, είναι το νοτιότερο από τα νησιά που αποτελούν το κράτος της Ιαπωνίας, αλλά κι αυτό που διεκδικεί τη μεγαλύτερη διαφορετικότητα από το σχετικά ομοιογενές ιαπωνικό έθνος.
Η Οκινάουα βεβαίως είναι τμήμα της ιαπωνικής αυτοκρατορίας, όμως είχε πολλούς αιώνες αυτόνομης ιστορίας, ώσπου να κατακτηθεί από τους Ιάπωνες λόγω στρατηγικής θέσης. Στην Ιαπωνία, πάντως, τη θεωρούν την πρωτεύουσα του καράτε, του εθνικού σπορ των Ιαπώνων, αλλά και πρωτεύουσα του μπάσκετ. Το οποίο άνθισε λόγω της πολυπληθούς αμερικανικής παρουσίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο!
Σύμφωνα με την ιαπωνική ιστορία, η Οκινάουα και τα γύρω νησιά ήταν ανέκαθεν τμήμα της Ιαπωνίας, αν και τα όρια της αυτοκρατορίας, που βασιζόταν στα βασικά τέσσερα ιαπωνικά νησιά, δεν ήταν τόσο εμφανή στα νοτιοανατολικά απομακρυσμένα αρχιπελάγη. Τα νησιά Ριουκίου παρουσιάζονται ως ανεξάρτητο βασίλειο από το 1429, όταν άρχισαν οι πρώτες επαφές των Ευρωπαίων θαλασσοπόρων με τις χώρες της Άπω Ανατολής.
Οκινάουα: Η στρατηγική της θέση έφερε την κατάκτηση
Η στρατηγική θέση των νησιών αυτών δεν χρειάζεται ιδιαίτερη αναφορά. Αρκεί μια ματιά στο χάρτη. Ελέγχουν όλα τα θαλάσσια περάσματα προς την Ιαπωνία και τα βόρεια νησιά των Φιλιππίνων, αλλά και τα μεγάλα λιμάνια στα νοτιοανατολικά της Κίνας. Προφανώς η θέση τους καθόρισε την ιστορία τους: Τέτοιες θέσεις είναι αδύνατον να μην ελέγχονται από κάποια μεγάλη δύναμη. Έτσι, λοιπόν, τόσο οι Κινέζοι, όσο και οι Ιάπωνες, και οι Ισπανοί ακόμα όταν έγιναν κύριοι των Φιλιππίνων, φλέρταραν με την ιδέα να κατακτήσουν το μικρό νησιώτικο βασίλειο.
Τελικά πρόλαβαν οι Ιάπωνες, που επικαλέστηκαν και τις εθνολογικές τους σχέσεις με τους κατοίκους της Οκινάουα. Από το 1680 τα νησιά είχαν τεθεί υπό την «προστασία» της Ιαπωνίας και το 1879 η (τυπική) αυτονομία του βασιλείου καταργήθηκε και τυπικά: Η Οκινάουα μετατράπηκε σε μια επαρχία της Ιαπωνίας.
Από τότε οι κάτοικοι της Οκινάουα παλεύουν για να αναγνωριστούν ως κάτι ιδιαίτερο. Η γλώσσα τους, αν και έχει τη ρίζα της στα ιαπωνικά, έχει και τέτοιες διαφορές που οι Ιάπωνες δεν μπορούν να την καταλάβουν καθόλου! Ξέχωρα απ’ αυτό, στην Οκινάουα υπάρχει τεράστια διαφορετική μουσική και χορευτική παράδοση, πολύ διαφορετική απ’ αυτή της Ιαπωνίας, αλλά και μια λατρεία για το καράτε, σε μορφή παροξυσμού.
Ο μίστερ Μιγιάγκι και το καράτε
Μια ιδέα για το τι σημαίνει καράτε στην περιοχή της Οκινάουα δίνουν οι πρώτες ταινίες «Karate Kid». Ο θρυλικός μίστερ Μιγιάγκι, ο χαρακτήρας που ενσάρκωσε ο Πατ Μορίτα και δίδαξε καράτε τον «Ντάνιελ-σαν» Ραλφ Μάτσιο, καταγόταν από την Οκινάουα. Στο περιθώριο της βασικής ιστορίας (και ειδικά στο σήκουελ Karate Kid II), όπου ο μίστερ Μιγιάγκι επιστρέφει στην Οκινάουα και τον ακολουθεί ο βασικός ήρωας Μάτσιο.
Καράτε υπάρχει σε όλη την Ιαπωνία, αλλά το λίκνο της διάσημης πολεμικής τέχνης είναι αυτά τα νησιά. Ακόμα και σήμερα η Οκινάουα υπερηφανεύεται ότι έχει το μεγαλύτερο ποσοστό μαθητών καράτε ανάλογα με τον πληθυσμό της σε ολόκληρη την Ιαπωνία. Διπλάσιο ποσοστό απ’ όσο στην υπόλοιπη χώρα. Υπολογίζεται ότι πάνω από το 65% των ενήλικων κατοίκων του αρχιπελάγους (που φτάνει περίπου το 1,5 εκατομμύριο) έχει βασικές γνώσεις καράτε.
Ευθύνεται αυτό το στοιχείο που η Οκινάουα είναι η πόλη με τις λιγότερες κλοπές σπιτιών και διαρρήξεις στην Ιαπωνία; Πού να μπλέκουν οι κλέφτες και οι διαρρήκτες με ιδιοκτήτες που μπορεί να έχουν και μαύρη ζώνη;
Αν αυτό δεν μπορεί να αποδειχτεί στατιστικά, το καράτε (η άθληση γενικότερα) βοηθάει και σε κάτι άλλο, πιο ουσιαστικό: Οι κάτοικοι της Οκινάουα έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά μακροζωίας στο πλανήτη μας! Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες αναλογούν πάνω από 35 εκατοντάχρονοι σε 100.000 πληθυσμού, ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει καταγραφεί ποτέ. Η Οκινάουα συγκαταλλέγεται στις λεγόμενες «μπλε ζώνες», μαζί με τη δική μας Ικαρία, τη νότια Σαρδηνία και την χερσόνησο Νικόγια στην Κόστα Ρίκα.
Το καράτε το αγαπούσε η Οκινάουα παραδοσιακά. Το μπάσκετ μπήκε στη ζωή της σχετικά πρόσφατα. Το έφεραν οι Αμερικανοί στρατιώτες που εγκαταστάθηκαν στο νησί μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Προηγουμένως οι ΗΠΑ είχαν κυριολεκτικά φτύσει αίμα για να καταλάβουν τα νησιά στις αρχές του 1945, πριν από τη ρίψη των ατομικών βομβών σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι, που τελείωσαν τον πόλεμο. Οι στρατιώτες που υπερασπίζονταν την Οκινάουα είχαν διαταγές να αντισταθούν μέχρι εσχάτων και να αρνηθούν να παραδοθούν, και το έκαναν όλοι.
Η αμερικανική βάση και το μπάσκετ
Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιαπωνίας, οι Αμερικανοί βρήκαν την ευκαιρία να εγκαταστήσουν ναυτική βάση στην Οκινάουα, η οποία υπάρχει ακόμα. Προς στιγμή συζητήθηκε η πιθανότητα να αποσχιστεί η Οκινάουα από την Ιαπωνία και να μεταβληθεί σε αμερικανικό προτεκτοράτο, αλλά οι Αμερικανοί δεν ήθελαν να ερεθίσουν και άλλο τον πληγωμένο εγωισμό των Ιαπώνων. Ως το 1952, πάντως, τα νησιά Ριουκίου απολάμβαναν ιδιαίτερο καθεστώς και η βάση της Οκινάουα παρέμεινε.
Η αεροπορική βάση απασχολεί πάνω από 20.000 Αμερικανούς στρατιωτικούς και διαθέτει τρία υπερσύγχρονα γήπεδα μπάσκετ. Οι ντόπιοι άρχισαν να ενδιαφέρονται για το σπορ ακόμα περισσότερο όταν έγιναν κάποιοι αγώνες επίδειξης. Σήμερα το μπάσκετ στην Οκινάουα είναι το δεύτερο πιο δημοφιλές ομαδικό σπορ μετά το ποδόσφαιρο. Έχει ξεπεράσει κατά πολύ το μπέιζμπολ, το οποίο κυριαρχεί στα βασικά νησιά της Ιαπωνίας. Η επαγγελματική ομάδα μπάσκετ του νησιού, η Ryukyu Golden Kings, έχει κατακτήσει πέντε πρωταθλήματα από το 2007, που υπάρχει επαγγελματικό μπάσκετ στη χώρα.
Στη σημερινή Οκινάουα υπάρχει ένα ενεργό αυτονομιστικό κίνημα, αλλά δεν είναι πλειοψηφικό. Οι κάτοικοι ενδιαφέρονται περισσότερο να προστατέψουν τη γλώσσα και την κουλτούρα τους και λιγότερο να κερδίσουν ανεξαρτησία από την Ιαπωνία. Στην τελευταία δημοσκόπηση το 65% των κατοίκων είναι χαρούμενο με το υπάρχον στάτους κβο και μόνο 21% θέλει αλλαγή.
Στο μπάσκετ, πάντως, υπάρχει μεγάλη ομοφωνία. Το 89% όσων συμμετείχαν σε σχετική δημοσκόπηση δήλωσαν «ενθουσιασμένοι» που βλέπουν μπάσκετ υψηλού επιπέδου δίπλα στο σπίτι τους. Το 2006, όταν η Ιαπωνία είχε διοργανώσει και πάλι το παγκόσμιο μπασκετικό ραντεβού, η Οκινάουα δεν είχε επιλεγεί να φιλοξενήσει ούτε έναν όμιλο. Τώρα είναι η σειρά της να το ζήσει στο Μουντομπάσκετ.
* Φωτογραφία: Getty Images
