Περιεχόμενα
Μια ομάδα ανθρώπων στο Ακάρ της Σενεγάλης ψάχνει σε μια μεγάλη στοίβα από σκουπίδια για υλικά που μπορεί να φανούν χρήσιμα. Κάποιοι κρατάνε λυγισμένα μεταλλικά αντικείμενα. Άλλοι ψάχνουν για πολύτιμα πλαστικά. Βρίσκονται στη μεγαλύτερη περιοχή απορριμμάτων στη Σενεγάλη και αποτελούν κομμάτι μιας βιομηχανίας ανακύκλωσης που στην Ευρώπη τη βλέπουμε μόνο μέσω των πλανόδιων που συλλέγουν το σκραπ από τα ανακύκλωσιμα.
Πλαστικές κονσέρβες, σπασμένα παιχνίδια πλαστικά βάζα μαγιονέζας, συνθετικές περούκες που έχουν ξεφτίσει…Αυτά και πολλά ακόμα θα δει κάποιος σε μια υπαίθρια αγορά ανακυκλώσιμων υλικών, με γυναίκες ντυμένες στα χρώματα του ουράνιου τόξου να προσπαθούν να πλύνουν τους θησαυρούς τους. One man’s trash, is another one’s treasure. Αυτό δε λέει το αμερικανικό τσιτάτο;
Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται και με την πανδημία να έχει φέρει το δικό της πλαστικό αποτύπωμα, η ανάγκη των ανθρώπων για συσκευασμένα προϊόντα αυξάνεται. Αυτό σημαίνει πως το πλαστικό και τα υπόλοιπα στοιχεία που συνθέτουν τα ανακυκλώσιμα, είναι όλο και περισσότερα. Και οι χώρες που το βλέπουν αυτό, είναι αυτές που χρησιποιεί η δύση για κάδο σκουπιδιών.
Στην Αφρική, στη Σενεγάλη πιο συγκεκριμένα, έχουν γίνει επαΐοντες στην ανακύκλωση πλαστικών απορριμμάτων. Όχι μόνο άνθρωποι μόνοι τους. Έχουν σχηματιστεί ολόκληρες επιχειρήσεις διαχείρισης, επεξεργασίας και επαναπροώθησης.
Η Σενεγάλη υποδέχεται τα απορρίμματα χωρών της Δύσης
Στην Mbeusbeuss, μια περιοχή που καταλήγουν όλα τα σκουπίδια στη Σενεγάλη, που βρίσκεται στην πρωτεύουα Ντακάρ, συγκεντρώνει κάθε μέρα πάνω από 2.000 ανθρώπους που κάνουν επιλογή και συλλογή σκουπιδιών. Πρόκειται για μια ανεπίσημη οικονομία που συντηρεί χιλιάδες οικογένειες.
Ο Pape Ndiaye, ζει εδώ και 50 χρόνια στην περιοχή. Οι ντόπιοι ζουν αποκλειστικά από την ανακύκλωση του πλαστικού. Ειδικά την τελευταία 20ετία ο ρυθμός ανακύκλωσης έχει αυξηθεί, γιατί ως τις αρχές του 21ου αιώνα, οι κάτοικοι το θεωρούσαν άχρηστο.
«Είμαστε οι άνθρωποι που προστατεύουν το περιβάλλον. Οτιδήποτε το μολύνει, το πάμε στις βιομηχανίες και το μεταλλάσσουμε», εξηγεί στους New York Times ο 76χρονος.
Παρόλες τις προσπάθειες όμως του Ndiaye και κάθε άλλου στη Σενεγάλη για να ανακυκλώσει και να μην πάει τίποτα χαμένο, τα απόβλητα συνήθως δεν καταλήγουν στις χωματερές. Αντιθέτως, εξακολουθούν να μολύνουν τα καθαρά οικοσυστήματα. Πλαστικά σανδάλια. Πλαστικές τσάντες που κάποτε περιείχαν νερό, τώρα επιπλέουν στα κύματα της σενεγαλέζικης θάλασσας και μοιάζουν με μέδουσες. Οι πλαστικές σακούλες για τα ψώνια καίγονται σε γειτονιές και γεμίζουν τον αέρα με χημικά σύννεφα καπνού.
Η Σενεγάλη δεν είναι η μόνη χώρα που βρίσκεται σε μια μετάβαση της διαχείρισης των αποβλήτων της. Ως το τέλος του έτους, η Αφρικανική Ένωση θέλει το 50% των σκουπιδιών στα αστικά κέντρα να ανακυκλώνεται. Όπως κάθε χώρα στην Αφρική, έτσι και αυτό το κράτος στα δυτικά της ηπείρου, καλείται να μετατρέψει ένα ανορθόδοξο και ανεπίσημο σύστημα, σε επίσημο, σε κρατική υποχρέωση. Αυτή τη στιγμή το ανακυκλωμένο πλαστικό φτάνει σε επιχειρήσεις παντώς είδους σε μια χώρα που θεωρείται από τις εύρωστες της Δυτικής Αφρικής και έχει να διαχειριστεί, εκτός από τα δικά της, τα απορρίμματα και άλλων χωρών.
Καθώς η Κίνα το 2018 απαγόρευσε την είσοδο απορριμμάτων πλαστικού που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία, οι ΗΠΑ έπρεπε να αναζητήσουν άλλη χώρα-χωματερή για τα σκουπίδια τους. Κι έτσι, στράφηκαν προς την Ανατολή και την δυτική ακτή της Αφρικής. Τα τελευταία δύο χρόνια, φτάνουν κάθε μέρα στο Mbeusbeuss από 300 ως 500 φορτία.
Η περισυλλογή πλαστικού είναι πια μια επιχείρηση που διαχειρίζεται το κράτος
Στο Τις, μια πόλη στη μεσοχώρα που είναι γνωστή για τη βιομηχανία με ταπετσαρίες, στα ανατολικά της Ντακάρ, τα ανακυκλωμένα πέλλετ μετατρέπονται σε μακριά κουβάρια και στη συνέχεια γίνονται χρωματιστά πλαστικά χαλιά που έχει σχεδόν κάθε νοικοκυριό στη Σενεγάλη. Αυτά τα χαλιά βρέθηκαν μέχρι και στην Εβδομάδα Μόδας του Ντακάρ τον Δεκέμβριο, όπου το θέμα ήταν η βιωσιμότητα και ακόμα και οι πινακίδες ή τα τραπέζια και οι καρέκλες στο event ήταν από ανακυκλώσιμο πλαστικό που είχε λιώσει και μετατραπεί.
Η διαδικασία περισυλλογής του πλαστικού έγινε μια επιχείρηση που πρέπει να υπακούσει στα trends κι όχι μια δουλειά που δεν επιθυμούν να κάνουν πολλοί. Έχει γίνει πια…legit. «Τώρα όλοι ψάχνουν για πλαστικό», λέει χαριτολογώντας ο Mouhamadou Wade, ένας 50χρονος Σενεγαλέζος που μαζεύει σκουπίδια από τα 30 του χρόνια στο Mbeusbeuss.
Η Adja Seyni Diop ξεκίνησε τη συλλογή απορριμμάτων το 1998, σε ηλικία 11 ετών. Τότε κανείς δεν ενδιαφερόταν να αγοράσει πλαστικό. Οπότε το πλαστικό δεν ήταν μέσα στα υλικά που μάζευε. Μόνο το σκραπ έπαιρνε από τις χωματερές. Πλέον όμως, το πλαστικό είναι το πιο ευπώλητο υλικό σε προμηθευτές και μεσάζοντες. Με αυτόν τον τρόπο βγάζει περί τα 35 δολάρια την εβδομάδα και συμβάλλει στο οικογενειακό εισόδημα.
Στο Mbeusbeuss έχουν μέχρι και ένα τύποις συνδικάτο οι συλλέκτες σκουπιδιών. Η Diop δουλεύει σε μια πλατφόρμα που έχει φτιαχτεί από ταγγά υλικά που έχουν μια έντονη οσμή αποφοράς και η ίδια ονομάζει το μέρος «Υεμένη».
Κάθε χωματερή είναι ένα οικοσύστημα. Στο Mbeusbeuss θα συναντήσει κανείς κοπάδια από λευκά και μακρυκέρατα βοοειδή που περπατάνε στους λόφους από απορρίμματα καθώς περνάνε φορτηγά που αδειάζουν το περιεχόμενο τους. Οι συλλέκτες σκουπιδιών εμφανίζονται γρήγορα και κάνουν αγώνα δρόμου για το ποιος θα μαζέψει το καλύτερο πλαστικό. Κάποιοι θα κρεμαστούν ακόμα κι από τις κορυφές των φορτηγών για να πάρουν πρώτοι τα πολύτιμα γι΄αυτούς υλικά, πριν εμφανιστούν οι μπουλντόζες για να σηκώσουν ό,τι περισσέψει.
Σενεγάλη: Μια αρχιτεκτονική που πάει το χρόνο μπρος και πίσω
Το μέλλον των συλλεκτών σκουπιδιών μοιάζει αβέβαιο
Το πλαστικό θα πωληθεί για 13 σεντ το κιλό. Συνήθως, οι αγοραστές είναι μεσάζοντες Κινέζοι που έχουν αποθήκες κοντά στην περιοχή. Εκείνοι το μετατρέπουν σε πέλλετ και το μεταφέρουν στην Κίνα για να επαναχρησιμοποιηθεί στην κατασκευή προϊόντων, σύμφωνα με τον Abdou Dieng, έναν υπεύθυνο σε πρακτορείο διαχείρισης αποβλήτων της περιοχής. Κι αυτή είναι μια νέα, αναδυόμενη βιομηχανία.
Πλέον, και η Σενεγάλη είναι αυστηρή στα απορρίμματα που δέχεται. Πριν ένα χρόνο, μια γερμανική εταιρεία επιχείρησε να περάσει λαθραία 25 τόνους ανεπεξέργαστου πλαστικού στη χώρα και έφαγε πρόστιμο 3.4 εκατομμύρια. Σε μερικά χρόνια μάλιστα, εντός της δεκαετίας, η κυβέρνηση της χώρας σχεδιάζει να κλείσει την τεράστια χωματερή και να την αντικαταστήσει με μικρότερα κέντρα κομποστοποίησης.
Αυτό θα σημάνει ίσως και το τέλος των συλλεκτών σκουπιδιών, αφού τα χρήματα από το πλαστικό θα καταλήγουν στο κράτος. «Ξέρουν ότι υπάρχει χρήμα σε αυτό και θέλουν να το ελέγξουν», υποστηρίζει ο 76χρονος Ndiaye που πρωτοήρθε στην περιοχή τη δεκαετία του ’70 και συνήθιζε να πίνει το τσάι του κάτω από ένα μπαομπάμπ δέντρο. Το δέντρο έχει από καιρό πεθάνει και έχει καλυφθεί από σκουπίδια.
Ο μάνατζερ της κυβέρνησης, ο Dieng, επιμένει πως οι συλλέκτες δε θα χάσουν τις δουλειές τους. Απλώς θα τους δοθούν νέες ευκαιρίες στα κέντρα κομποστοποίησης και διαλογής ή θα τους βοηθήσουν να βρουν δουλειά σε άλλους τομείς και να ζήσουν καλύτερα απ΄ό,τι τώρα. Αυτό δεν τους καθησυχάζει όλους.
«Υπάρχουν πολλές αλλαγές. Και η θέση των συλλεκτών σε αυτές τις αλλαγές, δεν είναι τόσο ξεκάθαρη», αναφέρει η Maguette Diop, επικεφαλής στην WIEGO, μια ΜΚΟ που ασχολείται με τα φτωχά στρώματα σε παγκόσμια κλίμακα.
Μέχρι να έρθουν αυτές οι αλλαγές, οι συλλέκτες θα βγαίνουν κάθε πρωί, μέσα από τα σκουπίδια, και θα μαζεύουν τους δικούς τους θησαυρούς…
Πηγή: New York Times
