Περιεχόμενα
«Εδώ πληρώνουμε για τη δημοκρατία με τις ζωές μας»! Αυτά τα προφητικά λόγια ήταν τα τελευταία που είπε στο μικρόφωνο ο Φερνάντιο Βιγιαβισένσιο, στην τελευταία προεκλογική του ομιλία, πριν πέσει νεκρός το μεσημέρι της Τετάρτης σε μια βροχή από σφαίρες. Ο 60χρονος υποψήφιος πρόεδρος του Εκουαδόρ προφανώς δεν μπορούσε να φανταστεί πόσο προφητικά θα ήταν αυτά τα λόγια του. Ενδεχομένως, μάλιστα, να τα χρησιμοποιούσε κιόλας σαν υπερβολή, όπως κάνουν τόσοι και τόσοι πολιτικοί ανά την υφήλιο.
Η δολοφονία του Βιγιαβισένσιο μόνο μεμονωμένο γεγονός δεν είναι. Συνδέεται απόλυτα με την ραγδαία έξαρση της εγκληματικότητας στη χώρα και του ακήρυχτου πολέμου της κοκαΐνης, ο οποίος είναι αλήθεια καθυστέρησε να φτάσει στη χώρα. Αλλά έφτασε. Και πώς να μην έφτανε, αφού η χώρα αυτή είναι σφηνωμένη ανάμεσα στην Κολομβία και το Περού, στις δύο μεγαλύτερες χώρες που παράγουν τα φύλλα κόκας, την πρώτη ύλη για την κοκαΐνη;
Το 2018, μόλις πριν πέντε χρόνια δηλαδή, οι δολοφονίες στο Εκουαδόρ έφταναν στις 5,8 ανά 100.000 κατοίκους. Ένας αριθμός που στην Ευρώπη μπορούσε να θεωρηθεί τρομακτικός, αλλά στο βορειοδυτικό κομμάτι της Νότιας Αμερικής θεωρούταν όαση ηρεμίας και ασφάλειας. Τότε το 77% των Εκουαδοριανών που συμμετείχαν σε έρευνα του Ινστιτούτου Γκάλοπ απαντούσαν ότι αισθάνονται ασφαλείς να κυκλοφορούν τη νύχτα.
Εκουαδόρ: Τετραπλασιάστηκαν οι δολοφονίες σε τέσσερα χρόνια
Τα στοιχεία για το 2022 είναι εύγλωττα. Ο δείκτης δολοφονιών έχει σκαρφαλώσει στο 26,2 ανά 100.000 κατοίκους. Τετραπλασιασμός, δηλαδή, μέσα σε τέσσερα χρόνια. Δημοσκόπηση δεν έχει δημοσιευτεί ακόμη, αλλά αν γίνει κάτι τέτοιο τα αποτελέσματα θα είναι πολύ διαφορετικά.
Πώς έφτασε το Εκουαδόρ να θεωρείται σήμερα το πιο κόκκινο σημείο της Νότιας Αμερικής; Η απάντηση έχει να κάνει με τη γεωγραφία, την κοκαΐνη και τις εξελίξεις στη γειτονική Κολομβία.
Η μορφολογία του εδάφους στο Εκουαδόρ δεν ευνοεί την καλλιέργεια φύλλων κόκας. Υπάρχουν, βέβαια, αλλά δεν είναι μαζικές και σίγουρα δεν προορίζονται για εξαγωγές. Γι’ αυτό και η χώρα έμεινε έξω από τα οργανωμένα καρτέλ της κοκαΐνης, τα οποία έχουν τεράστια δύναμη στην Κολομβία.
Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν από το 2016, όταν έγινε η πρώτη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ της κυβέρνησης της Κολομβίας και του ένοπλου αντάρτικου μετώπου FARC, το οποίο είχε τον έλεγχο σε πολλές απομονωμένες περιοχές της χώρας, όπου καλλιεργούνται φύλλα κόκας. Αυτόματα πολλές περιοχές που επί δεκαετίες ήταν εκτός ελέγχου και τις λυμαίνονταν τα καρτέλ πέρασαν στον κυβερνητικό έλεγχο. Μπορεί οι στρατιώτες να μην έχουν αποκαταστήσει ακόμα τον έλεγχο σε όλες τις περιοχές, ωστόσο η διακίνηση των φορτίων στα λιμάνια της Κολομβίας έγινε πολύ πιο δύσκολη υπόθεση.
Έτσι, λοιπόν, τα καρτέλ στράφηκαν προς το Εκουαδόρ. Μια χώρα που έχει επίσης αφύλακτα σύνορα, χαραγμένα στο χάρτη και όχι στο έδαφος, μέσα σε ζούγκλες αδιάβατες για τους πολλούς. Επιπλέον, έχει μεγάλα λιμάνια, με κυριότερο αυτό του Γκουαγιακίλ. Και το προφανές, δεν έχει αστυνομική και στρατιωτική δύναμη με την αντίστοιχη τεχνογνωσία των Κολομβιανών στην αντιμετώπιση των συμμοριών και των καρτέλ.
Οι συμμορίες συμμαχούν με τα καρτέλ Κολομβίας και Μεξικού
Ήταν θέμα χρόνου το Εκουαδόρ να βρεθεί κάτω από την επιρροή των συμμοριών. Οι περισσότερες από τις οποίες, μάλιστα, φρόντισαν από μόνες τους να «αναβαθμιστούν» με το να συμμαχήσουν με πανίσχυρα καρτέλ ναρκωτικών τόσο στην Κολομβια, όσο και στο Μεξικό.
Όπως γίνεται συχνά, οι πρώτες επαφές έγιναν στις φυλακές της χώρας. Και οι πρώτες συγκρούσεις, επίσης. Οι φυλακές στο Εκουαδόρ είναι πια ασφυκτικά γεμάτες από μέλη συμμοριών. Ειδικά οι διαβότητες φυλακές Ελ Λιτοράλ στο Γκουαγιακίλ είναι φανερό άντρο ζυμώσεων, αλλά και αιματηρών συγκρούσεων, ανάμεσα στα μέλη συμμοριών που διεκδικούν μερίδιο στο χρυσοφόρο εμπόριο κοκαΐνης. Οι αρχές κάποια στιγμή αποφάσισαν να μεταφέρουν τους επικίνδυνους συμμορίτες σε άλλες φυλακές, αλλά το μόνο που πέτυχαν ήταν να επεκτείνουν τα προβλήματα σε όλο το σωφρονιστικό σύστημα της χώρας. Και δεν μπόρεσαν, μάλιστα, να διακόψουν ούτε καν την επικοινωνία των φυλακισμένων αρχηγών (ή υψηλόβαθμων στελεχών) των συμμοριών με τον έξω κόσμο. Αυτή γίνεται κανονικότατα με κινητά τηλέφωνα που περνούν τους ελέγχους μέσα από διεφθαρμένους φύλακες.
Η δύναμη που έχουν αυτές οι συμμορίες δεν κρύβεται. Οι ίδιοι φροντίζουν να τη διαφημίζουν με βίντεο και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε πολλά απ’ αυτά, μάλιστα, εκτοξεύουν ευθείες απειλές κατά πολιτικών. Ο δολοφονημένος Βιγιαβισένσιο ήταν από τους αγαπημένους τους στόχους, δεδομένου ότι ήταν από τους λίγους πολιτικούς που είχε σταθεί απέναντι και διαφήμιζε ότι αν εκλεγόταν, θα καθάριζε τη χώρα από τις συμμορίες.
Οι απειλές έρχονταν κυρίως από τους Τσονέρος, μια από τις πιο επικίνδυνες συμμορίες, η οποία έχει την βάση της στην πόλη Τσονέ, στα βορειοδυτικά της χώρας. Οι Τσονέρος βρίσκονται υπό την προστασία και την καθοδήγηση του πανίσχυρου μεξικανικού καρτέλ της Σιναλόα.
Ο Βιγιαβισένσιο έλεγε ότι δεν φοβάται, μάλιστα το κεντρικό του προεκλογικό σλόγκαν για τις εκλογές του Εκουαδόρ ήταν «Ήλθε η ώρα των γενναίων»… Το κράτος του παρείχε ισχυρή αστυνομική συνοδεία, αλλά αποδείχτηκε ανίκανο να τον προστατέψει.
Λίγα 24ωρα μετά τη δολοφονία δεν έχει ξεκαθαριστεί ποια συμμορία ευθύνεται. Ένα βίντεο που κυκλοφόρησε στα social media έδειχνε τέσσερις κουκουλοφόρους, που ισχυρίζονταν ότι ανήκουν στη συμμορία Λος Λόμπος, να αναλαμβάνουν την ευθύνη για το μακελειό. Οι Λόμπος (οι Λύκοι, δηλαδή) έχουν ισχυρούς δεσμούς με το μεξικανικό καρτέλ του Χαλίσκο, στην πολιτεία Γουαδαλαχάρα.
Λίγες ώρες αργότερα ένα νέο βίντεο κυκλοφόρησε, αυτή τη φορά με ανθρώπους που δεν είχαν καλυμμένα τα πρόσωπά τους. Ισχυρίστηκαν ότι αυτοί είναι οι «αυθεντικοί» Λος Λόμπος, ότι ποτέ δεν κρύβουν τα πρόσωπά τους, και ότι όχι μόνο δεν έχουν καμία σχέση με το θανατικό, αλλά το θεωρούν και «τραγωδία για τη χώρα».
Το σίγουρο είναι ότι ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στο Εκουαδόρ θα γίνει κανονικά στις 20 Αυγούστου, όπως είχε προγραμματιστεί. Δεν υπήρξε καν ενδεχόμενο αναβολής. Προφανώς, όσοι υποψήφιοι μείνουν ζωντανοί μέχρι την ημέρα των εκλογών θα το σκεφτούν δύο και τρεις φορές πριν τα βάλουν, έστω λεκτικά, με τις συμμορίες.
** Με πληροφορίες από BBC.
** Φωτογραφία: Getty Images
