Ο Άρης περιστρέφεται πιο γρήγορα από όσο στο παρελθόν, σύμφωνα με στοιχεία που συνέλεξε ο  ρομπoτικός προσεδαφιστής InSight της NASA στον «κόκκινο πλανήτη».

Το InSight ήταν οπλισμένο με σειρά οργάνων, συμπεριλαμβανομένων των κεραιών και ενός ραδιοφωνικού αναμεταδότη που ονομάζεται RISE, ή το Πείραμα Περιστροφής και Δομής Εσωτερικών Χώρων. Τα όργανα αυτά χρησιμοποιήθηκαν για την παρακολούθηση της περιστροφής του Άρη κατά τις πρώτες 900 ημέρες της αποστολής στον πλανήτη.

Οι αστρονόμοι προσδιόρισαν ότι η περιστροφή του πλανήτη αυξάνεται κατά περίπου 4 χιλιοστά του δευτερολέπτου ανά έτος, μειώνοντας τη διάρκεια μιας αρειανής ημέρας κατά ένα κλάσμα του χιλιοστού του δευτερολέπτου ανά έτος. Μια μέρα του Άρη διαρκεί περίπου 40 λεπτά περισσότερο από μια μέρα της Γης.

Η αυξημένη επιτάχυνση φαίνεται απίστευτα μικρή και οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι τι την προκαλεί.

Ωστόσο, προτείνουν ότι μπορεί να οφείλεται στη συσσώρευση πάγου στους πόλους του Άρη ή στην άνοδο των χερσαίων μαζών οι οποίες καλύφθηκαν από πάγο. Όταν η μάζα ενός πλανήτη μετατοπίζεται με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να προκαλέσει επιτάχυνση της περιστροφής του πλανήτη.

Τα ευρήματα, βασισμένα σε μια ανάλυση δεδομένων του InSight που κοινοποιήθηκαν πριν εξαντληθεί η ισχύς της αποστολής και συνταξιοδοτηθεί, αναφέρθηκαν σε μια μελέτη του Ιουνίου που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature.

Αρχικά, η αποστολή InSight, η πρώτη που μελέτησε το εσωτερικό του Άρη, υποτίθεται ότι θα διαρκούσε περίπου δύο χρόνια μετά την προσγείωσή της τον Νοέμβριο του 2018. Όμως η NASA παρέτεινε την αποστολή για άλλα δύο χρόνια.

Η αποστολή InSight συνέχισε να συλλέγει δεδομένα για τον Άρη μέχρι το τέλος, και σταμάτησε τον Δεκέμβριο του 2022 γιατί η σκόνη εμπόδισε τα ηλιακά πάνελ του να λάβουν ηλιακό φως.

Το InSight επωφελήθηκε από την συμβολή της προόδου της ραδιοτεχνολογίας που ήταν μια τεράστια βελτίωση σε σχέση με τα όργανα που έφεραν οι ρομποτικοί προσεδαφιστές Viking στη δεκαετία του 1970 και Pathfinder στη δεκαετία του 1990.

Οι αναβαθμίσεις στο Δίκτυο Deep Space ή τις τεράστιες κεραίες που τοποθετούνται σε τρία στρατηγικά σημεία στη Γη και αναμεταδίδουν πληροφορίες από διαστημικές αποστολές, ενίσχυσαν επίσης την ακρίβεια των δεδομένων που συλλέγονται από το InSight και στέλνονται πίσω στη Γη.

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν το Deep Space Network για να εκπέμψουν σήματα στο RISE στο InSight, το οποίο στη συνέχεια αντανακλούσε το σήμα πίσω στη Γη.

Αυτά τα αναμεταδιδομένα σήματα βοήθησαν τους ερευνητές να παρακολουθούν μικρές αλλαγές συχνότητας που προκαλούνται από τη μετατόπιση Doppler, η οποία είναι η αιτία που προκαλεί την αλλαγή του ύψους των σειρήνων ανάλογα με την απόστασή τους. Οι αλλαγές συχνότητας συσχετίζονται με την περιστροφή του πλανήτη.

«Αυτό που αναζητούμε είναι παραλλαγές που είναι μόλις μερικές δεκάδες εκατοστά κατά τη διάρκεια ενός Αρειανού έτους», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Sebastien Le Maistre, κύριος ερευνητής του RISE στο Βασιλικό Αστεροσκοπείο του Βελγίου, σε μια δήλωση.

«Χρειάζεται πολύς χρόνος και πολλά δεδομένα για να συγκεντρωθούν ώστε να μπορέσουμε να δούμε αυτές τις παραλλαγές».

Μέτρηση της ταλάντωσης του Άρη

Προηγούμενη έρευνα η οποία έγινε δυνατή εξαιτίας των μοναδικών ανιχνεύσεων της αποστολής στο εσωτερικό του πλανήτη, επιβεβαίωσε ότι ο Άρης έχει έναν πυρήνα λιωμένου μετάλλου.

Στη συνέχεια, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το RISE για να μετρήσουν την ταλάντωσή του.

Η παρακολούθηση της ταλάντωσης του Άρη, ή του nutation (νεύσης), επέτρεψε στην ομάδα να μετρήσει το μέγεθος του πυρήνα.

Τα δεδομένα RISE έδωσαν μία εκτιμώμενη μέτρηση για την ακτίνα του πυρήνα περίπου στα 1.140 μίλια (1.835 χιλιόμετρα).

Αυτός ο νέος αριθμός συγκρίθηκε με προηγούμενες εκτιμήσεις για την ακτίνα του πυρήνα που είχαν συλλεχθεί από την παρακολούθηση σεισμικών κυμάτων, καθώς ταξίδευαν στο εσωτερικό του Άρη.

Συνδυάζοντας αυτές τις μετρήσεις, οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο πυρήνας του Άρη έχει ακτίνα μεταξύ 1.112 και 1.150 μιλίων (1.790 και 1.850 χιλιόμετρα).

Παρόλο που το InSight δεν είναι πλέον λειτουργικό, ο θησαυρός δεδομένων του που συλλέχτηκε κατά τη διάρκεια τεσσάρων ετών στην επιφάνεια του Άρη, έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες κατανοούν τον «κόκκινο πλανήτη».

Η αποστολή ήταν η πρώτη που αποκάλυψε μερικά από τα μυστικά του εσωτερικού του Άρη και οι επιστήμονες θα αναλύουν τα δεδομένα του για τις επόμενες δεκαετίες.

«Είναι πολύ ωραίο να μπορείς να λαμβάνεις αυτή την τελευταία μέτρηση -και με τόση ακρίβεια», δήλωσε ο Bruce Banerdt, ο οποίος υπηρέτησε ως κύριος ερευνητής του InSight πριν συνταξιοδοτηθεί την 1η Αυγούστου.

Εργάστηκε στο Jet Propulsion Laboratory της NASA στην Pasadena της Καλιφόρνια για 46 χρόνια.

«Έχω συμμετάσχει σε προσπάθειες για να φέρω έναν γεωφυσικό σταθμό, όπως το InSight, στον Άρη για μεγάλο χρονικό διάστημα και αποτελέσματα σαν αυτό με κάνουν να σκέφτομαι ότι όλες αυτές οι δεκαετίες δουλειάς άξιζαν τον κόπο».

*Φωτογραφία: NASA