Κάποτε το Tweed ήταν συνώνυμο της αριστοκρατίας, το απόλυτα βρετανικό αγαπημένο χειμωνιάτικο ρούχο, σήμερα όμως είναι πιο περιζήτητο από ποτέ γενικώς. Είναι διαχρονικό και πέρα από τις τάσεις -και γενικά αυτοκαθαριζόμενο.
Έχετε κάποιο ρούχο στην ντουλάπα σας που είναι 40 ετών; Και αν έχετε, είναι ακόμα αρκετά καλό -τόσο από άποψη στυλ όσο και ποιότητας- για να το φοράτε σήμερα; Για τον Βασιλιά Κάρολο η απάντηση είναι ένα ηχηρό «ναι». Ο μονάρχης φοράει το ίδιο παλτό από τη δεκαετία του 1980. Ο λόγος για τη μακροζωία του; Είναι κατασκευασμένο από tweed.
Το ρούχο αυτό είναι ένα πυκνά υφασμένο μάλλινο ύφασμα, παραδοσιακά σε μοτίβα απλού σπάγκου, ψαροκόκαλο ή houndstooth, και είναι το αγαπημένο χειμωνιάτικο ύφασμα γιατί προσφέρει φυσική μόνωση. Το βλέπουμε παντού αυτή τη σεζόν, στις πολυτελείς μάρκες όπως η Chloe και η Margaret Howell, μέχρι τις μάρκες του εμπορίου όπως η Marks & Spencer.
Αλλά η προτίμηση του Βασιλιά Κάρολου στο ρούχο αυτό, είναι μάλλον αποτέλεσμα των διαχρονικών και βιώσιμων διαπιστευτηρίων του. Από το 2008, είναι προστάτης και ιδρυτής της εκστρατείας The Campaign For Wool, μιας παγκόσμιας πρωτοβουλίας που διοικείται από έναν συνασπισμό βιομηχανικών ομάδων για την υποστήριξη και την ανάπτυξη της βιομηχανίας μαλλιού ως απάντηση στην άνοδο των συνθετικών ινών. Μεγάλο μέρος του έργου επικεντρώνεται στην εμπλοκή των καταναλωτών μέσω της μόδας και των εσωτερικών χώρων.
«Το tweed είναι ένα 100% φυσικό, ανανεώσιμο και βιοδιασπώμενο ύφασμα, ελαχιστοποιώντας τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο της κατασκευής», λέει ο Μάρτιν Κρόφορντ, σύμβουλος της Anderson & Sheppard, του ράφτη Savile Row που είναι υπεύθυνος για το δίπτυχο tweed παλτό του Βασιλιά Κάρολου. «Όλοι οι κατασκευαστές tweed τηρούν αυστηρές κατευθυντήριες γραμμές και προωθούν σε μεγάλο βαθμό τα πράσινα διαπιστευτήριά τους».
Ο Κρόφορντ περιγράφει το ρούχο αυτό ως «την πρώτη οικοτεχνία» και αποδίδει τη μακροζωία και τη δημοτικότητά του στον τρόπο με τον οποίο προσαρμόστηκε τα τελευταία 200 χρόνια. Προερχόμενο από τη Σκωτία και την Ιρλανδία, το tweed ξεκίνησε ως ένα πρακτικό και λειτουργικό ύφασμα που κρατούσε μακριά το κρύο και στη συνέχεια εξελίχθηκε σε συνώνυμο της βρετανικής αριστοκρατίας και της ζωής στην εξοχή, όταν τα σακάκια για κυνήγι υιοθετήθηκαν από τις ανώτερες τάξεις τον 19ο αιώνα.
Οι πολυτελείς εταιρείες μόδας ήταν υπεύθυνες για τη σύγχρονη αναβίωσή του, με επικεφαλής τη Chanel τη δεκαετία του 1950. Το εμβληματικό tweed σακάκι της εταιρείας παραμένει σήμερα ένα από τα πιο περιζήτητα -και αντιγραφόμενα- αντικείμενα της μόδας.
Αργότερα, το 1976, η Βρετανίδα σχεδιάστρια Vivienne Westwood συνεργάστηκε για πρώτη φορά με την Harris Tweed Hebrides -στη νήσο Lewis στις Εξωτερικές Εβρίδες της Σκωτίας- για να δημιουργήσει ένα παντελόνι bondage.
Μια δεκαετία αργότερα, δημιούργησε τη συλλογή Harris Tweed για το φθινόπωρο/χειμώνα 1987. Οι δύο μάρκες συνεργάζονται έκτοτε. Τον Νοέμβριο του 2023, η δημιουργική διευθύντρια του Dior Maria Grazia Chiuri επισκέφθηκε το εργοστάσιο Harris Tweed για να δημιουργήσει μια σειρά από υφάσματα κατά παραγγελία, τα οποία αποτέλεσαν βασικό μέρος της συλλογής Cruise 2025, που παρουσιάστηκε στο Drummond Castle τον Ιούνιο. Η συλλογή ήταν εμπνευσμένη από τη Μαρία Βασίλισσα της Σκωτίας και έφερε κοντά τεχνίτες από όλη τη σκωτσέζικη βιομηχανία υφασμάτων για να αναδείξει την τοπική χειροτεχνία.
«Τα τελευταία 15 χρόνια η βιομηχανία μας έχει βιώσει ένα κύμα ενδιαφέροντος, ιδιαίτερα για τα παραδοσιακά σχέδια και μοτίβα», λέει στο BBC η Ρουθ Μέισον, υπεύθυνη πωλήσεων και μάρκετινγκ της Harris Tweed Hebrides.
«Από την πολυτέλεια μέχρι τον κεντρικό δρόμο, οι καταναλωτές φαίνεται να ασχολούνται πολύ περισσότερο με την ιστορία γύρω από τα προϊόντα που αγοράζουν. Το χειροποίητο ύφασμα και η μοναδική διαδικασία παραγωγής του μας έχει επιτρέψει να ευθυγραμμιστούμε με μια σειρά από μάρκες, προσεγγίζοντας ένα ευρύτερο δημογραφικό κοινό πελατών».
Αυτή η εμβέλεια μπορεί μερικές φορές να είναι απροσδόκητη. Τον Απρίλιο πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο η ετήσια ποδηλατική εκδήλωση Tweed Run, με τους αναβάτες να ξεκινούν μια διαδρομή 13,5 μιλίων γύρω από την πρωτεύουσα, ντυμένοι με τα καλύτερα πλεκτά Fair Isle, κοστούμια tweed και παπιγιόν. Τώρα πια αποτελεί παγκόσμιο γεγονός, οι ποδηλάτες σταματούν κανονικά για να πιουν ένα τσάι στη διαδρομή.
Ένα ρούχο με ποικιλία και διάφορες επιλογές
Η ονομασία «Harris Tweed» προστατεύεται από τη νομοθεσία, βάσει του νόμου Harris Tweed Act του 1993, και μόνο τα υφάσματα που παράγονται στις Εξωτερικές Εβρίδες, με το χέρι, μπορούν να φέρουν τη διάσημη ετικέτα Orb. Υφαίνεται στο χέρι με 100% βρετανικό μαλλί που εκτρέφεται και επεξεργάζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Μέισον συμβουλεύει τους καταναλωτές να εξετάζουν πρώτα τη σύνθεση του υφάσματος όταν αγοράζουν ένα ρούχο που χαρακτηρίζεται ως «tweed».
«Δεν είναι όλα τα tweed ίδια», λέει. «Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην ποιότητα, την προέλευση των ινών και τις διαδικασίες παραγωγής που μπορούν να επηρεάσουν τη βιωσιμότητά του. Τελικά, οι μάρκες που έχουν δεσμευτεί για τη βιωσιμότητα προσφέρουν πιστοποίηση, παρέχουν διαφάνεια στις διαδικασίες παραγωγής τους και χρησιμοποιούν φυσικά, ανανεώσιμα υλικά. Ορισμένα tweed μπορεί να ενσωματώνουν φθηνότερες συνθετικές ίνες που δεν έχουν τα ίδια περιβαλλοντικά οφέλη».
Tweed: Διαχρονικό και κλασικό
Υπάρχει και κάτι άλλο που κάνει το tweed ένα πιο βιώσιμο ύφασμα από τα περισσότερα: η ανθεκτικότητα. Όσο πιο σφιχτά υφαίνεται, τόσο πιο ανθεκτικό γίνεται, λέει η Ρεμπέκα Ιάρλεϊ, καθηγήτρια του κυκλικού σχεδιασμού futures στο University of the Arts του Λονδίνου.
«Αν έχετε τρύπες από σκώρο ή οποιαδήποτε ζημιά, είναι εύκολο να κάνετε μια επισκευή, και το μοτίβο βοηθάει να συγκαλύψει τη φθορά. Και επειδή το μαλλί είναι από τη φύση του αντιβακτηριδιακό, μπορείτε να αερίσετε το tweed ρούχο σας έξω. Στην πραγματικότητα, αν κάνετε στεγνό καθάρισμα το tweed χάνει μέρος του σώματός του, οπότε αποφύγετε το -είναι γενικά αυτοκαθαριζόμενο».
Πολλά ενδύματα από tweed είναι επενδεδυμένα, εξηγεί η Ιάρλεϊ, δίνοντάς τους δομή, η οποία προσθέτει στην ανθεκτικότητα, ενώ παράλληλα προστατεύει το δέρμα σας από την ενίοτε αγκαθωτή υφή. «Το tweed είναι ένα ύφασμα που προέρχεται από τη γη, και οι παλέτες φυσικών χρωμάτων αντικατοπτρίζουν συχνά τις περιοχές και τα τοπία από τα οποία προέρχεται. Μπορώ πάντα να εντοπίσω ένα ιρλανδικό tweed», λέει η ίδια, έχοντας περάσει τα καλοκαίρια της τα τελευταία 20 χρόνια στο Κέρι της Ιρλανδίας.
Όπως και το Harris tweed, το Donegal tweed -από την κομητεία Donegal στη βορειοδυτική Ιρλανδία- κατασκευάζεται εδώ και αιώνες. Ενώ τόσο το ιρλανδικό όσο και το σκωτσέζικο tweed έχουν σχεδόν το ίδιο βάρος (15/16oz), οι κύριες διαφορές μεταξύ τους, λέει η Κρόφορντ, είναι ότι το Donegal υφαίνεται με μηχανή και οι τυχαίες κηλίδες χρώματος είναι το χαρακτηριστικό του σήμα κατατεθέν.
«Ένα από τα αγαπημένα μου ρούχα είναι ένα tweed κοστούμι της Alice Temperley, το οποίο έχω εδώ και χρόνια», λέει η Ιάρλεϊ Earley. «Είναι κρίμα που δεν μου ταιριάζει πια. Αλλά το κρατάω γιατί θα μεταπωληθεί -το tweed είναι διαχρονικό και πέρα από τις τάσεις».
Στην πλατφόρμα ενοικίασης μόδας Hurr, ο αριθμός των ειδών tweed που έχουν ενοικιαστεί από τον Σεπτέμβριο έχει αυξηθεί κατά 110%. «Σίγουρα έχουμε δει μια αύξηση στις αναζητήσεις για tweed πρόσφατα, καθώς και για πιο υφασμάτινα υλικά που αντικατοπτρίζουν την τάση της preppy εξοχής του τώρα», λέει η Σόφι Ντέβλιν, διευθύντρια μόδας στη Hurr. «Η εισροή έχει επικεντρωθεί στο κόκκινο, καθώς και στο πιο κλασικό τονικό μαύρο και άσπρο, με τα tweed κομμάτια της Nadine Merabi και της Montsand να έχουν σημειώσει μεγάλη επιτυχία για τα partywear».
Τα βιώσιμα χαρακτηριστικά του tweed σημαίνουν ότι προτιμάται από τις σύγχρονες εταιρείες μόδας που λαμβάνουν υπόψη τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και ηθικές επιπτώσεις στις συλλογές τους. Η μάρκα Baukjen με έδρα το Λονδίνο, η οποία είναι πιστοποιημένη B Corp, αναφέρει ότι η κατηγορία του tweed έχει αυξηθεί κατά 40% σε σύγκριση με την περσινή συλλογή φθινοπώρου/χειμώνα 2023, με ένα καφέ καρό tweed παλτό να είναι ένα από τα best seller της σεζόν.
«Με την ανθεκτικότητα και τη διαχρονική του γοητεία, το tweed ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καταναλωτών για κομψά, επενδυτικά κομμάτια», λέει η διευθύντρια σχεδιασμού της Baukjen, Νάταλι Γκραντ. Το παλτό Baukjen μπορεί να μην αρέσει στους πουριτανούς -είναι κατασκευασμένο από μείγμα ανακυκλωμένου μαλλιού, βαμβακιού και πολυεστέρα- αλλά αποδεικνύει ότι η επανεφεύρεση του υφάσματος εξακολουθεί να είναι ισχυρή έπειτα από 200 χρόνια.
Η Anderson & Sheppard εξακολουθεί να φτιάχνει «κοστούμια σκοποβολής» σε βαρύτερα tweed, αλλά η ζήτηση έρχεται τώρα για ελαφρύτερα tweed, όπως το Shetland, με 12/13oz, τα οποία μπορούν να φορεθούν όλο το χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, με εξαίρεση το καλοκαίρι. «Αυτά τα βάρη υφάσματος είναι εξαιρετικά δημοφιλή, καθώς τα σακάκια μπορούν να φορεθούν με κανονικά παντελόνια από φανέλα για μια διαχρονική εμφάνιση», λέει η Κρόφορντ. «Αλλά είναι πολύ πιο πιθανό να φορεθούν το Σαββατοκύριακο με chinos ή τζιν».
Ίσως το καλύτερο βαρόμετρο της κατεύθυνσης προς την οποία κινείται το tweed είναι οι διασημότητες που το ακολουθούν. Ο βασιλιάς Κάρολος δεν είναι ο μόνος βασιλικός που προτιμά το tweed -η πριγκίπισσα της Ουαλίας είναι οπαδός του Harris Tweed– και έχει επίσης ένα αγαπημένο μπλε κοβαλτίου της δεκαετίας του ’90 Chanel tweed σακάκι που ξαναφοράει τακτικά -μαζί με την Γκουίνεθ Πάλτρου και την Μαντόνα. Πιο πρόσφατα, η Τζίτζι Χαντίντ έχει γίνει οπαδός της σκωτσέζικης ύφανσης. Ένα σημάδι ίσως ότι το tweed έχει πλέον πραγματικά ξεπεράσει τόσο τα εθνικά σύνορα όσο και τις γενιές.
