Καζακστάν: Διαδηλώσεις και φωτιές στην Αλμάτι για τις τιμές στα καύσιμα – Παραιτήθηκε το υπουργικό συμβούλιο

Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης βρίσκεται το Άλματι ( πρώην Άλμα Άτα), τη μεγαλύτερη πόλη και πρώην πρωτεύουσα του Καζακστάν, αφού από το βράδυ της Τρίτης ξέσπασαν διαδηλώσεις σε όλη την πόλη. Οι διαδηλωτές έβαλαν φωτιές σε δημόσια κτήρια και ξεχύθηκαν σε δημόσιες υπηρεσίες, προκαλώντας ένα χάος, σε μια χώρα που για μια δεκαετία δεν είχε δει ίχνος διαμαρτυρίας. Το υπουργικό συμβούλιο έχει παραιτηθεί υπό το βάρος των πιέσεων και όσο οι τιμές στα καύσιμα παραμένουν ψηλά, η κατάσταση θα μυρίζει περισσότερο μπαρούτι.

Οι τιμές στα καύσιμα φαίνεται να είναι η αφορμή για να ξεσηκωθεί ο λαός του Καζακστάν ενάντια στον Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγιεφ, ο οποίος είναι εδώ και τρεις δεκαετίες στην προεδρία της χώρας. Ανέλαβε το 1990 σε ηλικία 51 ετών, μετέφερε την πρωτεύουσα στο Ακμολίνσκ, μετονόμαστε την πόλη σε Νουρ Σουλτάν προς τιμήν του ιδίου και παρόλο που το 2019 αποσύρθηκε, διατήρησε την εξουσία του στο κυβερνόν κόμμα και στο συμβούλιο ασφαλείας της χώρας.

Από τις εικόνες που μεταδίδονται, υπάρχουν πολλές αυτοσχέδιες φωτιές σε δημόσια κτήρια, όπως στο δημαρχείο της Αλμάτι ή του εισαγγελέα, ενώ έχουν γίνει αναφορές και για πυροβολισμούς στον αέρα. Το Reuters μεταδίδει ότι χιλιάδες διαδηλωτές βρίσκονται στο κέντρο της πρώην πρωτεύουσας και έχουν καταλάβει μεγάλα φορτηγά, ενώ απέναντι τους έχουν παραταχθεί αστυνομικές δυνάμεις με κράνη και ασπίδες, ρίχνοντας δακρυγόνα και κρότου λάμψης. Ο αρχηγός της αστυνομίας δήλωσε πως η πρωτεύουσα δέχεται επίθεση από εξτρεμιστές που έδειραν 500 πολίτες και έκαναν πλιάτσικο σε εκατοντάδες επιχειρήσεις.

Το επιχειρηματικό fund Atameken έκανε λόγο για επιθέσεις σε τράπεζες, καταστήματα και εστιατόρια, ενώ το κέντρο υγείας της Αλμάτι ανέφερε πως 190 άνθρωποι αναζήτησαν ιατρική φροντίδα, με τους 137 να είναι αστυνομικοί. Οι τοπικές αρχές ζητούν από τους πολίτες να μη βγουν από το σπίτι. Το υπουργείο Εσωτερικών έχει αναφορές για επιθέσεις σε κυβερνητικά κτήρια στη Σιμκένδη και το Ταράζ στη διάρκεια της νύχτας, με αποτέλεσμα 95 αστυνομικοί να έχουν τραυματιστεί, ενώ 200 άνθρωποι συνελήφθησαν.

Για να σπάσει τους διαδηλωτές στην πόλη Σιμκένδη, η αστυνομία εισχώρησε με πολιτικά ρούχα και έσπρωχνε τους πολίτες που ζητούσαν την απομάκρυνση του Ναζαρμπάγιεφ σε αστυνομικά οχήματα ή σε λευκά βανάκια.

Προειδοποιεί η Ρωσία για άμεση επαναφορά της τάξης στο Καζακστάν

Ο τωρινός πρόεδρος, πιόνι του Ναζαρμπάγιεφ, Καζίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ, κήρυξε την πρωτεύουσα Νουρ Σουλτάν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τις επόμενες δύο εβδομάδες και επέβαλλε νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας. Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κηρύχθηκαν και η Αλμάτι με το Μανγκιστάου, περιφέρεια στα φυτικά της χώρας, όπου ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις.

Οι έκρυθμες συνθήκες στο Καζακστάν έχουν προκαλέσει ένα εθνικό μπλακάουτ στο διαδίκτυο, σύμφωνα με το Netblocks. Στην περιοχή Ακτόμπε, οι διαδηλωτές που συγκεντρώθηκαν, φώναζαν «Γέρε, φύγε τώρα», για να δεχτούν τους νεροβολισμούς από την αστυνομία και τις κρότου λάμψης χειροβομβίδες.

Ο Τοκάγιεφ αποδέχτηκε την παραίτηση του υπουργικού συμβουλίου και ζήτησε από τους αναπληρωτές υπουργούς να κάνουν τις απαραίτητες κινήσεις για να ανατραπεί αυτή η αύξηση στα καύσιμα. Για να κατευνάσει τα πνεύματα, ο Τοκάγιεφ ανακήρυξε νέο επικεφαλής του Εθνικού Συμβολίου Ασφαλείας, όπου προέδρευε ο ανηψιός του Ναζαρμπάγιεφ.

Ο τελευταίος δεν έχει κάνει κάποια επίσημη δήλωση, αλλά δεν προβλέπεται να παρατήσει τα κεκτημένα. Στη δική του 30ετία το Καζακστάν έγινε ελκυστικό για επενδυτές, κυρίως γύρω από το πετρέλαιο και τη βιομηχανία μετάλλου, με εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια να εισέρχονται στη χώρα.

Αυτή η σταθερότητα των τελευταίων ετών που είχε επιβάλλει ο Ναζαρμπάγιεφ ανατρέπεται τώρα από τις νεότερες γενιές που θέλουν να οδηγηθούν στην εποχή του φιλελευθερισμού, όπως οι χώρες που ανήκαν κάποτε στην Ε.Σ.Σ.Δ. «Νομίζω πως υπάρχει ένα υφέρπον ρεύμα αναταράξεων στο Καζακστάν λόγω της έλλειψης δημοκρατίας. Οι νεαροί Καζάκοι που ενημερώνονται από το διαδίκτυο, ειδικά στο Αλμάτι, θέλουν να έχουν τις ελευθερίες που έχουν Ουκρανοί, οι Γεωργιανοί, οι Μολδαβοί, οι Αρμένιοι και οι Κιργίζιοι, που έχουν μετά από χρόνια αποτινάξει τα απολυταρχικά καθεστώτα» αναφέρει ο Tim Ash, στρατηγικός αναλυτής αγορών της BlueBay Asset Management.

Καθώς το Καζακστάν είναι ένας στενός σύμμαχος της Ρωσίας, δε θα μπορούσε να λείπει η εμπλοκή του Κρεμλίνου, που ζήτησε να επανέλθει η τάξη στη χώρα και να λυθούν άμεσα τα εσωτερικά προβλήματα, προειδοποιώντας άλλες χώρες που ενδεχομένως να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Καζακστάν.

Η οικονομική κατάσταση στο Καζακστάν είναι σε άσχημο σημείο, με τον πληθωρισμό να ανεβαίνει στο 9% το 2021 και να κάνει ρεκόρ πενταετίας, με αποτέλεσμα η κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια στο 9.75%. Ο Τοκάγιεφ αύξησε την τιμή του υγρού πετρελαίου από την 1η Ιανουαρίου σχεδόν στο διπλάσιο, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να το αγοράσουν εύκολα οι πολίτες που χρησιμοποιούσαν αυτό κατά κόρον και όχι βενζίνη.

Μετά από τις διαδηλώσεις, ο Τοκάγιεφ ζήτησε να επανέλθει το όριο ανώτατης τιμής και να γίνει το ίδιο στη βενζίνη, το diesel και σε άλλα κοινωνικά αναγκαία αγαθά. Παράλληλα, διέταξε την κυβέρνηση να ψηφίσει έναν νόμο ατομικής χρεωκοπίας, να παγώσει τις τιμές στα αγαθα κοινής ωφέλειας και να επιχορηγήσει τα ενοίκια.