Περιεχόμενα
Είναι ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια του φυσικού μας κόσμου. Το πώς βρέθηκαν εκεί τόσο μεγάλες πέτρες και σε αυτή τη διάταξη, είναι κάτι που δεν έχει απαντηθεί. Το Stonehenge στη Βρετανία κρύβει μυστήρια από πίσω του και, ενδεχομένως, από κάτω του, και όσο γίνεται έρευνα, όλο και περισσότερες μικρολεπτομέρειες βγαίνουν στη φόρα.
Μια ομάδα ερευνητών λοιπόν, έχει φτιάξει μια προσομοίωση του Stonehenge, μια μινιατούρα του, που είναι μάλιστα χωμένη σε μια αίθουσα, σε ένα υπόγειο και δεν επιτρέπεται στο κοινό να την δει. Ο λόγος είναι πως αποτελεί το μοντέλο πάνω στο οποίο ερευνάται το μνημείο που χτίστηκε πριν περίπου 5.000 χρόνια και πλέον οι πέτρες έχουν καλυφθεί από βρυά και λειχήνες.
Οι επιστήμονες φαίνεται πως έχουν επικεντρωθεί στην ακουστική του μνημείου και αντλούν στοιχεία για να καταλήξουν σε συγκεκριμένα συμπεράσματα μόνο από αυτό.
«Ξέρουμε ότι η ακουστική των χώρων επηρεάζει το πώς τους χρησιμοποιείς, επομένως το να κατανοήσουμε τον ήχο ενός προϊστορικού μνημείου είναι εξίσου σημαντικό με την αρχαιολογία», δηλώνει στο BBC ο Τρέβορ Κοξ, καθηγητής και ερευνητής ακουστικής στο Πανεπιστήμιο Σάλφορντ του Μάντσεστερ.
Ο ήχος εντός και εκτός του κύκλου του Stonehenge
Οι θεωρίες γύρω από το Stonehenge ποικίλλουν, με την κυκλική του τελειότητα να έχει οδηγήσει μεταξύ άλλων σε θεωρίες όπως ότι επρόκειτο για ταφικό μνημείο, μέρος εξαγνισμού και επούλωσης ή ένα ημερολόγιο, μιας και τα κενά στον εξωτερικό κύκλο είναι σε τέλεια συστοιχία με το θερινό και το χειμερινό ηλιοστάσιο.
«Σταδιακά μαθαίνουμε όλο και περισσότερα γι’ αυτό, αλλά κάποια πράγματα δεν πιστεύουμε ότι θα τα βρούμε ποτέ. Δεν έχουμε τρόπο να κατανοήσουμε γιατί άρχισαν να το χτίζουν οι άνθρωποι και τον λόγο που συνέχισαν να το επεξεργάζονται και πώς άλλαξε αυτός στην πορεία των αιώνων και καθώς ολοκληρωνόταν το έργο», αναφέρει η Σούζαν Μαρτιντέιλ, επικεφαλής στον ΜΚΟ English Heritage, που διαχειρίζεται το Stonehenge.
Είναι η έρευνα του Κοξ πάντως που έφερε στην επιφάνεια μια συναρπαστική λεπτομέρεια για το μνημείο. Κάποτε λειτουργούσε σαν ένα δωμάτιο επαύξησης της ηχούς, μεγεθύνοντας τους ήχους που γίνονταν εντός του κύκλου και ταυτόχρονα παρείχε ηχοπροστασία από τους ήχους εκτός του κύκλου. Αυτή η λεπτομέρεια οδηγεί στην θεωρεία πως το μνημείο κατασκευάστηκε ως ένα μέρος για τελετουργικά, είτε μεταφυσικής είτε πιο ρεαλιστικής εφαρμογής.
Αυτή η θεωρία δεν είναι μια τυχαία ερμηνεία. Δέκα χρόνια έρευνας έχουν προηγηθεί από τον Κοξ και την ομάδα του που ερευνούν τα ηχητικά θαύματα του κόσμου. «Αντιλήφθηκα πως υπήρχε μια τεχνική στην ακουστική που δεν είχε εφαρμοστεί ποτέ σε προϊστορικά μνημεία και αυτό είναι η μοντελοποίηση της ακουστικής κλιμάκωσης. Είμαι ο πρώτος που έφτιαξε ένα τέτοιο μοντέλο για το Stonehenge ή οποιοδήποτε μνημείο προϊστορικής καταβολής».
Ο Κοξ έφτιαξε μια ρέπλικα του μνημείου σε μέγεθος 1:12 και το τοποθέτησε σε ένα δωμάτιο του Πανεπιστημίου που εργάζεται, όπου η ακουστική είναι χωρίς ηχώ κατά το ήμισυ, με τον χώρο να απορροφά εικονικά κάθε ήχο, χάρη στον γεωμετρικό αφρό που καλύπτει κάθε επιφάνεια εκτός του πατώματος.
«Αν πας στο σημερινό Stonehenge είναι φανταστικό θέαμα, αλλά πολλές από τις πέτρες λείπουν ή έχουν πέσει στο έδαφος. Αυτή η προσομοίωση που έφτιαξα, είναι μια συγκεκριμένη στοίχιση του μνημείου, όπως ήταν το 2000 π.Χ. και για μια χιλιετία άλλαζε διαρκώς».
Πώς έφτιαξε την ρέπλικα ο Κοξ
Στην διαδικασία αυτή, ο Κοξ δημιούργησε με 3D εκτύπωση 157 πέτρες και οι τεχνικές καλουπώματος του πήραν 6 μήνες για να ολοκληρωθούν. Σε αυτό το διάστημα, ο Κοξ αναφέρει ότι το πάτωμα στην τραπεζαρία του ήταν καλυμμένο με κομμάτια που εκτυπώνονταν. Μόλις τις έβαψε γκρι και τις τοποθέτησε στην σωστή διάταξη, σύμφωνα με το μοντέλο που του είχαν δώσει από το Englih Heritage, άρχισε η διαδικασία του πειράματος. Καθότι όλα είναι στο 1/12 του μεγέθους, το πείραμα έπρεπε κάθε φορά να ανάγεται στην 12η. «Πρέπει να έχεις όλα τα ηχεία, όλα τα μικρόφωνα που λειτουργούν σε αυτό το εύρος συχνοτήτων και δεν είναι πως τα βρίσκεις εύκολα», εξηγεί.
Ο Κοξ και η ομάδα του έβαλαν λοιπόν τα ηχεία γύρω από τις πέτρες και δοκίμασαν διάφορες συχνότητες που ήθελαν να μετρήσουν. Τα μικρόφωνα συνέλεξαν τα δεδομένα από τον τρόπο που επηρεάζονταν οι πέτρες από τον ήχο και μέσα από μια μαθηματική αναγωγή, ο Κοξ έφτιαξε ένα υπολογιστικό μοντέλο που προσομοιάζει στην ακουστική του Stonehenge και μπορεί να αλλοιώσει τις φωνές ή τη μουσική για να δώσει μια αίσθηση για το πώς θα έμοιαζε ο ήχος αν βρισκόταν μέσα στον κύκλο.
Το αποτέλεσμα τον εντυπωσίασε. Παρόλο που δεν υπάρχει πάτωμα ή όροφς, ο ήχος μεταπηδούσε στα κενά ανάμεσα στις πέτρες και παρέμενε για ώρα στο κενό, κάνοντας αντήχηση.
«Ξέρουμε πως η μουσική βελτιώνεται με την αντήχηση, επομένως φανταζόμασταν πως θα ήταν αν έπαιζε μουσική και θα ακουγόταν, καταλήξαμε, πιο έντονη και με μεγαλύτερη επίδραση εντός του κύκλου», λέει ο Κοξ.
Η αντήχηση του ήχου στα κενά ανάμεσα στις πέτρε
Ένα από τα πράγματα που ανακάλυψε ο Κοξ, είναι η επίδραση που έχει η αμεσότητα της κατεύθυνσης του ήχου της φωνής στις πέτρες. Σε ένα τόσο ανοιχτό περιβάλλον όπως ο λόφος του Stonehenge, ένα ηχείο που κοιτάζει μακριά από τον ακροατή, θα έστελνε μόλις το 1/3 του ήχου στο αυτί του. Οι αντηχήσεις από τις πέτρες όμως, θα είχαν μεγεθύνει τη φωνή κατά 4 ντεσιμπέλ, κι έτσι θα έφτανε το 100% του ήχου από το ηχείο στα αυτιά του ακροατή.
Είναι αυτό το στοιχείο που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το Stonehenge παρείχε σε όσους ήταν στον εσωτερικό κύκλο, τη δυνατότητα να ακούνε καλά ο ένας τον άλλον, αλλά όσοι βρίσκονταν απ’ έξω, δεν μπορούσαν να καταλάβουν τίποτα. Ήταν ιδανικό σημείο για τελετουργικά.
Η έρευνα του Κοξ έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά από προηγούμενες που έχουν καταλήξει στην τελετουργική χρήση του μνημείου και μάλιστα ερμηνεύουν την ύπαρξη μιας πέτρας ως ασπίδα για να μη βλέπουν όσοι δε συμμετέχουν.
«Η έρευνα δείχνει ξεκάθαρα περισσότερες πληροφορίες για το πώς χρησιμοποιούσαν το Stonehenge. Ακόμα κι αν γυρίσεις το βλέμμα σου, υπάρχουν αντηχήσεις στις πέτρες που ενισχύουν τη φωνή σου, ώστε δεν έχει καμία σημασία αν δε μπορείς να δεις αυτό που μιλάει. Θα μπορούσε να είναι μια πολύ καλή άσκηση για λεκτική επικοινωνία».
Αναμένονται νέα ευρήματα για την ακουστική του Stonehenge
Για να γίνει πιο κατανοητή η ηχητική ιδιαιτερότητα του Stonehenge, ο Κοξ εξηγεί ότι είναι σαν να στέκεσαι ανάμεσα σε ένα άδειο σινεμά και σε έναν καθεδρικό.
Από την ομάδα του Κοξ θα έρθουν και νέα ευρήματα σε λίγες μέρες, καθώς μόλις ολοκλήρωσαν μια σειρά από μετρήσεις στις οποίες είχαν τοποθετήσει 100 μικρές, ξύλινες φιγούρες γύρω από τη μινιατούρα του Stonehenge.
«Ξέρουμε ότι οι άνθρωποι εντός θα είχαν αλλάξει την ακουστική επειδή εμείς απορροφάμε τον ήχο. Θέλουμε να ποσοτικοποιήσουμε το πώς θα μπορούσε να αλλάξει ο ήχος αν περισσότεροι άνθρωποι έμπαιναν σε αυτόν, γιατί, πιθανότατα, υπήρχαν άνθρωποι εντός στη διάρκεια των τελετουργιών», εξηγεί ο Κοξ.
Μέσα από αυτή την έρευνα, μπορεί κανείς να καταλάβει και το πώς οι ακροατές ακούνε ήχους καθώς προέρχονται ταυτόχρονα από διαφορετικές γωνίες, αφού είναι διαφορετικός ο ίδιος ήχος αν έρθει από πλάγια και αν έρθει από μπροστά μας.
Φυσικά, αυτά τα ευρήματα του Κοξ αφήνουν ακόμα άλυτο το μεγάλο μυστήριο γύρω από το Stonehenge, το πώς χτίστηκε δηλαδή. Επίσης, ο ήχος είναι από εκείνα τα πράγματα που χάνονται και που αλλάζουν, επομένως οι προσομοιώσεις δημιουργούν μόνο μια νέα πληροφορία κατά προσέγγιση.
«Αν σκεφτούμε τις ανθρώπινες τελετουργίες, συνήθως περιλαμβάνουν μια μορφή ήχου, είτε αυτό είναι μουσική, είτε ομιλία, είτε ψαλμωδία. Και ξέρουμε ότι αν θέλουν όντως να ακουστούν, οι άνθρωποι πρέπει να μπουν σε κύκλο. Τώρα το πρόβλημα με την ακουστική αρχαιολογία είναι ότι ο ήχος εξαφανίζεται, επομένως δε μπορούμε να είμαστε ποτέ σίγουροι για το τι γινόταν εκεί», αναλύει.
