Ένα νέο σκάνδαλο που αφορά την Βασίλισσα Ελισάβετ, έρχεται στο φως της δημοσιότητας, χάρη στα Pandora Papers. Όλα τα χρόνια της βασιλείας της, έχουν περάσει 14 πρωθυπουργοί από την κυβέρνηση και έχει συμβουλευθεί από εννέα ιδιωτικούς γραμματείς. Η επιλογή των δικηγόρων της, ωστόσο, παραμένουν σταθεροί.

Αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Συγκεκριμένα, η βασίλισσα συμβουλεύεται από την Farrer & Co, μια εταιρεία του Λονδίνου με μακρά ιστορία εκπροσώπησης μελών της βασιλικής οικογένειας και της αριστοκρατίας.

Αν και στα ντοκουμέντα δεν αναφέρεται κάποια παρανομία, αίσθηση προκαλεί το όνομα του Abubakar Bagudu, ενός πολιτικού από την Νιγηρία. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ (DoJ) τον κατηγόρησε ότι έπαιξε «καθοριστικό ρόλο» σε ένα ξακουστό σχέδιο διαφθοράς μέσω του οποίου αρπάχθηκαν δισεκατομμύρια δολάρια από το έθνος της Δυτικής Αφρικής.

Πώς κατέληξε να συνεργάζεται με την Farrer & Co είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα. Ολοένα και περισσότερα άτομα που συνδέονται με τη διαφθορά στο εξωτερικό κατέληξαν να χρησιμοποιούν αξιόλογες αγγλικές δικηγορικές εταιρείες για τη διαχείριση των χρημάτων τους.

Η ιστορία έχει τις ρίζες του στα τέλη της δεκαετίας του 1990 με το θάνατο της Sani Abacha, του δικτάτορα της χώρας. H νέα κυβέρνηση της χώρας τον κατηγόρησε για την εμπλοκή σε μια τεράστια επιχείρηση για την κλοπή μεταξύ 3 και 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το κρατικό ταμείο της Νιγηρίας.

Από τότε ξεκίνησε η αναζήτηση των χρημάτων, με τα λεηλατημένα δισεκατομμύρια να εντοπίζονται μέσω μιας αλυσίδας εταιρειών σε λογαριασμούς στο Παρίσι και το Λονδίνο. Ο Bagudu ήταν συνεργάτης του Abacha και ήδη από το 1999 παραδέχτηκε σε ένα δικαστήριο της Νιγηρίας ότι είχε λάβει χρήματα από τον δικτάτορα.

Η κυβέρνηση της Νιγηρίας ισχυρίστηκε ότι είχε άμεση εμπλοκή στη διαφθορά του Abacha, αλλά το 2003 οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμβιβασμό που εγκρίθηκε από το δικαστήριο και ο Bagudu συμφώνησε να επιστρέψει περίπου 300 εκατομμύρια δολάρια από την περιουσία του χωρίς καμία παραδοχή λαθών.

Τι αναφέρουν τα Pandora Papers για τον Bagudu

Σύμφωνα με τα Pandora Papers, το δικηγορικό γραφείο ενεργούσε για τον Bagudu ήδη από τον Φεβρουάριο του 2010, βοηθώντας τον ίδιο και τον αδελφό του Ibrahim να μεταβιβάσουν τα 98 εκατ. Ευρώ από καταπίστευμα των British Virgin Islands (BVI) σε μια πολύπλοκη δομή στη Σιγκαπούρη και τα Νησιά Κουκ, μια μυστική δικαιοδοσία που προσέφερε υψηλά επίπεδα προστασίας περιουσιακών στοιχείων.

Τα έγγραφα δείχνουν ότι η Farrer & Co ανέλαβε τις υπηρεσίες της Asiaciti, μιας οικογενειακής εμπιστευτικής εταιρείας στη Σιγκαπούρη, για τη διαχείριση της νέας δομής, η οποία ονομάστηκε Blue Group. Μόλις δημιουργήθηκε, η Farrer & Co συνέχισε να συμμετέχει στη διαχείριση των καταπιστευμάτων και της σχέσης της οικογένειας Bagudu με την Asiaciti. Η διαφθορά του Abacha και η σύνδεση με τον Bagudu δεν είχε ξεχαστεί.

Αλλά τόσο η Farrer & Co όσο και η Asiaciti φαίνεται ότι ρίσκαραν την φήμη τους αναλαμβάνοντας τον Bagudu ως πελάτη. Η Farrer & Co εξήγησε στην Guardian ότι είχε ελέγξει τον Bagudu, που είχε εκπληρώσει τις “νομικές και κανονιστικές υποχρεώσεις” της εταιρείας. Τα έγγραφα δείχνουν ότι τον Απρίλιο του 2010, η Farrer & Co έλαβε μια απάντηση από άλλη εταιρεία που εκπροσωπούσε την Bagudu, με την οποία είχε επικοινωνήσει για να ρωτήσει σχετικά με την πηγή offshore πλούτου του κοινού πελάτη τους.

Η άλλη εταιρεία αναγνώρισε ότι ο Bagudu είχε αντιμετωπίσει ποινές σχετικά με το σχέδιο υπεξαίρεσης και είχε συλληφθεί και κρατηθεί στις ΗΠΑ για έξι μήνες. Τον Αύγουστο του 2010, η Farrer & Co υπέβαλε μια έκθεση ύποπτης δραστηριότητας (SAR) στην Υπηρεσία Οργανωμένου Εγκλήματος του Ηνωμένου Βασιλείου (Soca) για να λάβει τη συγκατάθεση του φορέα επιβολής του νόμου για τη μεταφορά των περιουσιακών στοιχείων που κρατούνται στην εμπιστευτική του Bagudu στο BVI στη νέα δομή, κάτι που έγινε.

Η Asiaciti φαίνεται ότι έκανε τη δική του εκτίμηση και για τον Bagudu. Ένα εσωτερικό υπόμνημα που έγραψε ο επικεφαλής της Asiaciti γράφει ότι είχε «κάπως αμφιλεγόμενο υπόβαθρο», αλλά εξακολουθούσε να τον αποδέχεται ως πελάτη.

Ωστόσο, τον Μάιο του 2013, η Asiaciti είχε αποφασίσει ότι έπρεπε να προβεί σε ενισχυμένη επιμέλεια για τον Bagudu και το αίτημά του για κεφάλαια από το Blue Group, με την Farrer & Co να παρεμβαίνει. Τα έγγραφα δείχνουν ότι η εταιρεία επισημαίνει ότι ο αδελφός του Bagudu «δεν ήταν απόλυτα ευχαριστημένος από το επίπεδο ελέγχου», λέγοντας ότι περαιτέρω έλεγχος θα ήταν περιττός.

Το 2014, ο υπουργός Δικαιοσύνης προσέλαβε τα περιουσιακά στοιχεία του Bagudu, ισχυριζόμενος ότι είχε βοηθήσει τον Abacha να «ξεπλύνει τα έσοδα της διαφθοράς» μέσω ενός δικτύου πλαστών εταιρειών. Οι εισαγγελείς ισχυρίστηκαν ότι εκείνος έβαλε στη συνέχεια μερικά από τα κλεμμένα χρήματα σε τραπεζικούς λογαριασμούς που έλεγχε.

Τον Μάρτιο του 2014, οι Αμερικανοί εισαγγελείς άσκησαν διαδικασίες αστικής κατάσχεσης κατά περιουσιακών στοιχείων άνω των 500 εκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία προέρχονταν από μια «διεθνή συνωμοσία» για τη νομιμοποίηση εσόδων της εποχής του Abacha. Οι βρετανικές αρχές βοήθησαν τους εισαγγελείς των ΗΠΑ να λάβουν δικαστική απόφαση για δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων του Bagudu στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Συγκεκριμένα, 107 εκατ. Ευρώ που διατηρούνταν σε επενδυτικά χαρτοφυλάκια με αποκλειστικούς διαχειριστές πλούτου. Στις αρχές του 2015, ο διάδοχος της Soca, η Εθνική Υπηρεσία Εγκλήματος (NCA), βρέθηκε ξανά στο δικαστήριο για να διασφαλίσει ότι το πάγωμα των λογαριασμών ίσχυε ακόμα.

Η Farrer & Co αρνείται τις κατηγορίες

Η Farrer & Co δήλωσε στην Guardian ότι οποιαδήποτε κριτική προς την εταιρεία ήταν αδικαιολόγητη, επισημαίνοντας ότι είχε λάβει συγκατάθεση από τις βρετανικές αρχές πριν μεταβιβάσει τον έλεγχο των περιουσιακών στοιχείων. Ωστόσο, αυτό εγείρει ερωτήματα για τη Soca σχετικά με το γιατί η δική της δέουσα επιμέλεια και έλεγχοι κατά της διαφθοράς δεν προκάλεσαν ανησυχία.

Τόσο η Farrer & Co όσο και μια δικηγόρος του Bagudu αρνήθηκαν επίσης ότι υπήρξε οποιαδήποτε προσπάθεια από τον πελάτη τους να κρύψει τα περιουσιακά στοιχεία, λέγοντας ότι είχαν αποκαλύψει λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο ελέγχου των περιουσιακών στοιχείων  στις αρμόδιες αρχές. Δεν εξήγησαν γιατί δημιούργησε τα καταπιστεύματα, τα οποία δεν είναι παράνομα, αλλά παραδέχθηκαν ότι του επετράπη να διατηρήσει τα κεφάλαια στο πλαίσιο της συμφωνίας του 2003 με τη νιγηριανή κυβέρνηση.

Σύμφωνα με τα Pandora Papers, η Farrer & Co συνέχισε να ενεργεί για τον Bagudu τα επόμενα χρόνια, μια σχέση που δημιούργησε σημαντικά έσοδα για την Asiaciti. Μεταξύ 2017 και 2018, έλαβε σχεδόν 80.000 δολάρια σε αμοιβές από υπηρεσίες που πραγματοποιήθηκαν για τα καταπιστεύματα του, σύμφωνα με τα εσωτερικά αρχεία.