Περιεχόμενα
Κατέρρευσε η Silicon Valley Bank. Μια είδηση που έσκασε την περασμένη εβδομάδα και προφανώς είδαν πολλοί, αλλά δεν της έδωσαν τη σημασία που έπρεπε. Γιατί θα πρέπει να ανησυχεί κάποιος στην Ευρώπη, επειδή βάρεσε φαλιμέντο μια περιφερειακή αμερικανική τράπεζα, την οποία δεν είχαν καν ακούσει; Μόνο το μυαλό των πιο ψαγμένων σκοτείνιασε μια αδιόρατη ανησυχία, διότι το μυαλό πήγαινε 15 χρόνια πριν, σε μια αντίστοιχη τραπεζική κρίση στις ΗΠΑ, προάγγελο μιας παγκόσμιας αναστάτωσης.
Οι επόμενες μέρες έδειξαν ότι δεν ήταν ακριβώς έτσι. Μέσα σε λίγα 24ωρα άλλα δύο αμερικανικά τραπεζικά συστήματα κατέρρευσαν. Κι αμέσως η κρίση μεταφέρθηκε και στην Ευρώπη, με την πτώχευση της Credit Suisse. Αδιανόητο για πολλούς, να πτωχεύει μια ελβετική τράπεζα. Κι όμως, έγινε. Και χτύπησε ακόμα πιο πολλά και πιο δυνατά καμπανάκια.
Τι έγινε ακριβώς; Και κυρίως, τι αναμένουν οι ειδικοί να γίνει στο μέλλον; Λίγα λόγια και καλά, χωρίς τραπεζικούς και οικονομικούς όρους που μπερδεύουν και αποπροσανατολίζουν.
Πόσες και ποιες τράπεζες χρεωκόπησαν;
Ο χορός ξεκίνησε στις 10 Μαρτίου, όταν η Ομοσπονδιακή Εταιρεία Ασφάλισης Καταθέσεων (FDIC) ανακοίνωσε ότι παίρνει τη διοίκηση της Silicon Valley Bank. Ήταν μια αναγκαία παρέμβαση, δεδομένου ότι 48 ώρες πριν η διοίκηση της τράπεζας είχε προσπαθήσει να εξαργυρώσει αμερικανικά ομόλογα, προκειμένου να βρει τα αναγκαία χρήματα που ζητούσαν οι καταθέτες της. Όλοι όσοι είχαν καταθέσεις στη SVB όρμησαν στα ΑΤΜ για να πάρουν τα λεφτά τους. Η τράπεζα αποφάσισε να πουλήσει μετοχές της για να βρει χρήματα. Τότε ξεκίνησε ο κατήφορος, που οδήγησε στην κατάρρευση μέσα σε λίγες ώρες.
Πριν περάσουν δύο 24ωρα, υπήρξε και νέα παρέμβαση της FDIC, αυτή τη φορά για τη διοίκηση της Signature Bank. Τα ίδια κι εδώ, οι καταθέτες ζήτησαν μαζικά τα χρήματά τους και η τράπεζα αδυνατούσε να τα καταβάλλει. Όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων, πολλές από τις καταθέσεις δεν ήταν ασφαλισμένες, προκειμένου οι συγκεκριμένες τράπεζες να χρηματοδοτήσουν άλλα προϊόντα τους.
Στις 15 Μαρτίου ήλθε η σειρά της Ευρώπης. Η μετοχή της Credit Suisse, μιας από τις πιο αξιόπιστες μέχρι πρότινος τράπεζες της Ελβετίας και δεύτερη σε αριθμό καταθέσεων στη χώρα, έχασε σε μία ημέρα περισσότερο από το 30% της αξίας της. Οι ελβετικές αρχές αντέδρασαν αμέσως, ανακοίνωσαν μια ένεση ρευστότητα που ξεπερνούσε τα 50 δις ευρώ. Αυτή η είδηση, όμως, δεν ήταν ικανή να καλμάρει τις διαθέσεις των καταθετών και των μετόχων, οι οποίοι ζητούσαν επίμονα να αποσύρουν τα χρήματά τους και να ρευστοποιήσουν τις μετοχές τους. Θεώρησαν ότι το πλάνο της τράπεζας ακόμα και μ’ αυτή τη βοήθεια δεν είναι βιώσιμο.
Στις 16 Μαρτίου μια τρίτη αμερικανική τράπεζα, η First Republic Bank, ήλθε αντιμέτωπη με μαζικά αιτήματα απόσυρσης καταθέσεων. Σ’ αυτή την περίπτωση δεν ανέλαβε το FDIC, όπως στις δύο προηγούμενες, αλλά ιδιώτες επενδυτές από άλλες τράπεζες. Οι οποίοι αποφάσισαν να διευκολύνουν την First Republic με ρευστό, ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες της και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του κοινού.
Το τελευταίο επεισόδιο, ως τώρα, καταγράφηκε στις 19 Μαρτίου. Τότε ανακοινώθηκε ότι η μεγαλύτερη τράπεζα της Ελβετίας, η UBS, εξαγόρασε την Credit Suisse, η οποία μέχρι πρότινος ήταν η μεγάλη της ανταγωνίστρια. Το νέο τραπεζικό σύστημα είναι ένα από τα μεγαλύτερα του κόσμου σε αριθμό κεφαλαίων, ωστόσο ακόμα και τώρα η εμπιστοσύνη του κόσμου είναι κλονισμένη. Ο γάμος μεταξύ των δύο τραπεζών χαρακτηρίστηκε αναγκαστικός και τα άμεσα αποτελέσματα αβέβαια.
Πόσο κόστισε η διάσωση των τραπεζών;
Οπωσδήποτε περισσότερο απ’ όσο είχε κοστίσει η αντίστοιχη κρίση του 2008, που αφορούσε και λιγότερες τράπεζες. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) έχει δανείσει μέχρι τώρα πάνω από 150 δις δολάρια μέσα σε λίγες ημέρες, προκειμένου να τις κρατήσει αξιόπιστες όσον αφορά τις καταθέσεις. Αυτά είναι αρκετά περισσότερα από τα 110 δις δολάρια, που δαπανήθηκαν το 2008. Αν σ’ αυτά προσθέσουμε και το υπέρογκο ποσό διάσωσης της Credit Suisse (54 δις ευρώ από το ελβετικό κράτος και 209 δις ευρώ από την UBS για την εξαγορά, το συνολικό ποσό που έχει δοθεί μέχρι στιγμής για την τραπεζική στήριξη υπερβαίνει τα 400 δις ευρώ. Πολλά λεφτά.
Είναι οι καταθέσεις ασφαλισμένες;
Εξαρτάται από το ύψος τους. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου ανήκει και η Ελλάδα, οι καταθέσεις λογαριασμών σε ένα όνομα δικαιούχου είναι ασφαλισμένες μέχρι και το ποσό των 100.000 ευρώ και σε περισσότερα από ένα ονόματα δικαιούχων ως τις 200.000 ευρώ. Το ίδιο ισχύει και στη Βρετανία, παρά το Brexit.
Στην Ελβετία υπάρχει ρύθμιση για ασφάλεια καταθέσεων 108.000 ευρώ (δηλαδή 100.000 ελβετικών φράγκων) ανά όνομα δικαιούχου κατά λογαριασμό. Στις ΗΠΑ τα όρια είναι ακόμα πιο υψηλά. Για λογαριασμούς με έναν δικαιούχο το ασφαλισμένο ποσό φτάνει στα 250.000 δολάρια (περίπου 220.000 ευρώ) και διπλασιάζεται όταν οι δικαιούχοι είναι παραπάνω από ένα πρόσωπα.
Θα δυσκολέψουν αυτές οι εξελίξεις τη χορήγηση δανείων;
Επισήμως όχι, αλλά όλοι αυτό περιμένουν. Γενικά, όταν υπάρχουν τέτοιου είδους εξελίξεις στην παγκόσμια τραπεζική αγορά, ακόμα και οι πιο ισχυρές τράπεζες παίρνουν εντολές να «κουμπωθούν» όσον αφορά το ρίσκο της χορήγησης δανείων. Ακόμα και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ είπε ότι μπορεί στο άμεσο μέλλον οι τράπεζες να γίνουν πιο απαιτητικές σχετικά με τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση ενός δανείου.
Αποτελούν αυτές οι εξελίξεις τον προάγγελος μιας οικονομικής κρίσης;
Όλοι θέλουν να πιστεύουν ότι δεν είναι, αλλά κανείς δεν το αποκλείει. Η Goldman Sachs σε ανακοίνωσή της ανέφερε ότι όταν υπάρχει «αναταραχή» στον τραπεζικό τομέα αυξάνονται οι πιθανότητες ύφεσης της αμερικανικής οικονομίας μέσα στους επόμενους 12 μήνες. Μια κρίση χρέους των ΗΠΑ θα έχει παγκόσμιες συνέπειες. Η συγκεκριμένη τράπεζα εκτίμησε ότι μετά απ’ αυτές τις εξελίξεις υπάρχουν 35% πιθανότητες για αρνητικό πρόσημο στην αμερικανική οικονομία το 2023. Οι εξελίξεις, όμως, είναι συνεχείς και δεν αποκλείεται το ποσοστό αυτό να μειωθεί, ανάλογα με την αντίδραση των κυβερνήσεων και την εμπιστοσύνη του κοινού.
