Περιεχόμενα
Αγγίζεις τα ιερά; Εξέλιξη για την εξέλιξη ή σταθερότητα γιατί κάποια πράγματα δεν γίνεται να αλλάξουν; Είναι η Επίδαυρος κάτι αναλλοίωτο και απαράλλακτο; Ή μήπως βρίσκεται στο σήμερα επειδή επέλεξε να «πειράξει» τον παραδοσιακό της χαρακτήρα.
Λένε πως τα έργα των αρχαίων συγγραφέων, τραγωδών και κωμωδών είναι διαχρονικά. Αυτό όμως δεν είναι και κάτι δύσκολο. Όσο υπάρχει άνθρωπος, θα υπάρχει πόλεμος, δυστυχία, αγάπη, μίσος, απώλεια, έρωτας, αγώνας για υψηλά ιδανικά. Αυτό είναι όμως το περιτύλιγμα. Το περιτύλιγμα είναι το διαχρονικό. Αυτό που βρίσκεται μέσα, κάνουμε το λάθος να πιστεύουμε ότι είναι ίδιο.
Παρακολουθώ όλη αυτή την διαμαρτυρία και την αντίδραση στην προσέγγιση που είχαν τα έργα της Κιτσοπούλου και του Καστόρφ, αλλά και στην υποστήριξη της οποίας έτυχαν και οι δύο παραγωγές από την καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, την Κατερίνα Ευαγγελάτου.
Θρέφω τρομερό σεβασμό και εκτίμηση στο καλλιτεχνικό της αισθητήριο και ακούω απόλυτα αυτό που λέει ότι έχει χρέος ως το 2025 που τελειώνει η θητεία της, να παραδώσει μια Επίδαυρο διαφορετική, μια νοοτροπία διαφορετική, έναν θεατρικό θεσμό.
Η Επίδαυρος έχει ανάγκη να εξελιχθεί, ακόμα και με άστοχους μοντερνισμούς
Αν η Ευαγγελάτου έλεγε, πριν γίνει ό,τι γίνει με τις δύο επίμαχες παραστάσεις – τα Βατράχια της Μπίρμπα αντιθέτως, πείραξαν ελάχιστα το «πατροπαράδοτο» και καταχειροκροτήθηκαν – ότι θέλει να πειράξει το αρχαίο κείμενο και τις φόρμες που έχει σε επίπεδο ρουχισμού, στησίματος και εκφράσεων, το κοινό θα ήταν πολύ πιο προετοιμασμένο. Γιατί η αλλαγή επιβάλλεται παντού. Σπουδαίοι ο Σοφοκλής, ο Αριστοφάνης, ο Αισχύλος, ο Ευρυπίδης, αλλά κάποια στιγμή θα πρέπει να επαναπροσεγγίζουν το κοινό με νέες επικοινωνιακές φόρμες.
Προφανώς, όταν επιχειρείται μια αλλαγή, τόσο μεγάλη, είναι δύσκολο να επιτευχθεί άμεσα ένα αποτέλεσμα που θα πείσει το κοινό. Γιατί είναι από τις περιπτώσεις quid pro quo, πρέπει δηλαδή πρώτα να δώσει η παράσταση για να πάρει πίσω. Απέναντι σε μια παραδοσιακή, μια ορίτζιναλ απόδοση, ο θεατής είναι εξ αρχής θετικά διακείμενος και ακόμα και το φλατ θα το υποδεχθεί διαφορετικά. Το μοντέρνο, το μεταμοντέρνο, το πολύ πειραγμένο, θέλει πρώτα να το επεξεργαστεί ώρα. Και μέχρι να καταλήξει, θα έχει επηρεαστεί από αυτούς που καταδίκασαν εν ριπή οφθαλμού.
Στο αποτέλεσμα κρίνονται όλα. Το αποτέλεσμα της Κιτσοπούλου ήταν ως και μπανάλ, αλλά είναι πάντα εύκολο να κρίνεις, παρά να δοκιμάζεις. Είχε ένα όραμα η Κιτσοπούλου, οδήγησε σε αυτό το αποτέλεσμα, ήταν απωθητικό για την πλειονότητα του κοινού, όμως μπορεί και να ήθελε η ίδια να γίνει αυτό, μπορεί να στόχευε αυτή την άση στο στομάχι. Η Τέχνη έχει περίεργους τρόπους να επικοινωνεί και περίεργους στόχους. Του Καστόρφ από την άλλη, δεν ήταν μπανάλ, είχε αρκετά πολύ καλά σημεία, αλλά είχε και αστοχίες. Ήταν όμως πιο εύκολο να τον «καταδικάσουν» γιατί είναι ξένος καλλιτέχνης. Και η Επίδαυρος είναι ένας πιο επιβλητικός χώρος, επιτρέπει την αυστηρότητα του κοινού.
Καμία αλλαγή δεν επήλθε αβρόχοις ποσί
Είναι υπερσυντηρητισμός και παρελθοντολαγνεία αυτή η σφοδρότητα με την οποία αντιμετωπίστηκαν οι δύο παραγωγές και στην ουσία τέθηκε ένα εμπόδιο για αντίστοιχες προσπάθειες που θα γίνουν την επόμενη χρονιά.
Η Επίδαυρος μπορεί να είναι αρχαίο θέατρο, αλλά πρέπει να εκμοντερνιστεί. Καλό θα είναι όσοι πάνε με την προσδοκία να δουν κάτι ακριβώς ίδιο όπως το έβλεπαν εκεί πριν 2.500 χρόνια, να αλλάξουν πλευρό ή να στήσουν οι ίδιοι μια παράσταση για να ικανοποιήσουν εαυτούς.
Δεν μπορεί η Επίδαυρος να μένει κολλημένη στο 500 π.Χ., ούτε να αποκλείει καλλιτεχνικά οράματα. Θα υπάρξουν και αστοχίες, θα υπάρξουν και εκτρώματα. Αλλά είναι η φυσολογική πορεία των πραγμάτων όταν αλλάζει κάτι που έμενε ίδιο για δεκαετίες και αιώνες.
Τα αρχαία κείμενα και η Επίδαυρος δεν «σκυλεύονται» από μεταμοντέρνες θεωρήσεις και προχώ προσεγγίσεις. Σκυλεύουν όταν εμμένουν στο ίδιο. Η στασιμότητα οδηγεί στον θάνατο περισσότερο από τα πίσω βήματα. Γιατί τα πίσω βήματα δείχνουν μια αναθεώρηση, προσφέρουν ευκαιρία για νέα ώθηση. Η στασιμότητα φέρνει τον μαρασμό. Κι η Επίδαυρος δεν θα μαραζώσει επειδή ως κοινό κλωτσάμε τα πίσω πόδια στην αλλαγή. Κάποια χρονιά θα υπάρξουν τέτοιοι «μοντερνισμοί» που θα μας πείσουν.
