Όποιος παρακολουθεί έστω και λίγο την διεθνή επικαιρότητα έχει αντιληφθεί χρόνια τώρα ότι οι πόλεμοι δεν διεξάγονται μόνο με όπλα. Για την ακρίβεια, τα όπλα και οι πολεμικές επιχειρήσεις είναι ένα κομμάτι αυτού που αποκαλούμε «πόλεμο». Πιθανότατα, μάλιστα, να είναι και το μικρότερο, όπως μας διδάσκει η Ρωσία.
Παράλληλα με την πολεμική αντιπαράθεση της Ρωσίας με την Ουκρανία (που υποστηρίζεται καθαρά από την πρώτη ημέρα από ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση) διεξάγεται μεταξύ τους κι ένας άλλος πόλεμος, πολύ πιο σκληρός: Ο πόλεμος των σιτηρών. Στον οποίο η Ρωσία φαίνεται να έχει καθαρό προβάδισμα για να τον κερδίσει, από μία ευτυχή γι’ αυτήν συγκυρία. Αντίθετα, η Ευρώπη ειδικά είδε τα απόνερα αυτής της ήττας της να την επηρεάζουν μέσα στο ίδιο της το σπίτι.
Οι αγρότες σε όλη την Ευρώπη βγήκαν στους δρόμους φέτος. Πείστηκαν ότι τα φτηνά εισαγόμενα ουκρανικά προϊόντα που εισάγονται ευθύνονται για τα δεινά τους. Οι μαζικές διαδηλώσεις ανάγκασαν τις κυβερνήσεις της Ευερπαϊκής Ένωσης, από τη Βαρσοβία μέχρι το Παρίσι (και τη δική μας χώρα) να κάνουν τεράστιες παραχωρήσεις. Κι έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδο τους πολιτικούς δεσμούς του Κιέβου με τους δυτικούς συμμάχους.
Ο κύριος λόγος, βέβαια, για τον οποίο οι αγρότες της ΕΕ δεν μπορούν να πουλήσουν τα δικά τους αγαθά στις τιμές που είχαν συνηθίσει δεν έχει καμία σχέση με την Ουκρανία και τον τεράστιο γεωργικό τομέα της. Η Ρωσία είναι ο υπεύθυνος, χάρη στο ρεκόρ της αγροτικής παραγωγής της και τις παγκόσμιες εξαγωγές της, που έχουν οδηγήσει τις τιμές των καλλιεργειών σε ιστορικά χαμηλά.
Πρωτοφανής ποσότητα στη Ρωσία εξαιτίας της καλοκαιρίας
Η Ρωσία χρησιμοποιεί τις εξαγωγές τροφίμων της, ιδιαίτερα τις εξαγωγές σιταριού, ως μια μορφή ήπιας δύναμης. Την βοήθησαν και οι συγκυρίες. Οι εξαιρετικά ευνοϊκές καιρικές συνθήκες το τελευταίο διάστημα στις απέραντες ρωσικές πεδιάδες βοήθησαν στην καλλιέργεια και συγκομιδή τέτοιας ποσότητας σιταριού, που είναι πρωτοφανής για τα παγκόσμια δεδομένα. Η Ρωσία δεν έχασε καιρό για να πουλήσει αυτό το σιτάρι πάμφθηνα στην παγκόσμια αγορά.
Αυτό ανέτρεψε μια έκρηξη στις τιμές των σιτηρών και τα οδήγησε σε προπολεμικά επίπεδα που είναι αντιοικονομικά για τους αγρότες σε χώρες όπως η Πολωνία. Αυτοί απάντησαν μπλοκάροντας τα σύνορα με την Ουκρανία στις αρχές του 2024, κατηγορώντας τον ανατολικό γείτονά τους ότι έκανε τη δική τους σοδειά ασύμφορη. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση της Βαρσοβίας απαγόρευσε μονομερώς τις εισαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία το 2023.
Οι διαδηλώσεις απείλησαν την εύθραυστη κυβέρνηση συνασπισμού της Πολωνίας, αναγκάζοντας τον Πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ να προχωρήσει σε μια προσπάθεια εξεύρεσης συμμάχων. Πρόσφατα κέρδισε την υποστήριξη του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει επίσης τα ίδια προβλήματα. Όλοι θυμούνται τις αγροτικές διαδηλώσεις που έφτασαν μέχρι και μπροστά από τον Πύργο του Άιφελ στο Παρίσι.
Είναι αλήθεια ότι αρκετές χώρες της ΕΕ συνέχισαν να αξιοποιούν φθηνά ρωσικά προϊόντα. Η Ισπανία, η Ιταλία και η Γαλλία είναι τακτικοί αγοραστές ρωσικών σιτηρών. Με την προτροπή της Πολωνίας, της Λετονίας, της Λιθουανίας και άλλων χωρών της ανατολικής ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι έτοιμη να επιβάλει εκ νέου δασμούς στις εισαγωγές από τη Ρωσία. Αυτό θα διπλασίαζε ουσιαστικά την τιμή τους και θα τα καθιστούσε ασύμφορα. Αναλυτές της αγοράς, όμως, θεωρούν την κίνηση περισσότερο ως απόσπαση της προσοχής παρά ως πραγματική λύση στη δύσκολη οικονομική κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαίοι αγρότες.
Οι χώρες της ΕΕ ψάχνουν τρόπους να βοηθήσουν την Ουκρανία να εξάγει τα δικά της αγροτικά προϊόντα για να αποτρέψουν την παγκόσμια κυριαρχία της Ρωσίας, ειδικά σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα. Κι αυτό διότι η Ρωσία κατάφερε σε μεγάλο βαθμό εξάγει σιτάρι σε άλλες περιοχές του κόσμου, όπου προσπάθησε να διατηρήσει τη γεωπολιτική επιρροή της.
Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, η Μόσχα έστειλε εκατοντάδες χιλιάδες τόνους δωρεάν σιτηρών σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας, κερδίζοντας την εύνοια των αυταρχικών καθεστώτων εκεί. Ο Ρώσος υπουργός εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ έχει, επίσης, υπογράψει προσοδοφόρες συμφωνίες με τη Βραζιλία, το Μεξικό και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, των οποίων οι σοδειές έχουν αποδεκατιστεί από τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Με ένα παγκόσμιο δίκτυο υποστηρικτών όπως αυτό, μόνο ασήμαντη δεν μπορεί να είναι η επιρροή της Ρωσίας. Κι όσο η Ουκρανία θα μένει προσανατολισμένη να εξάγει τα δικά της σιτηρά στην Ευρώπη, ο κύκλος ολοένα και θα στενεύει.
** Με πληροφορίες από Politico.
