Οι επιστήμονες στις ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι εντόπισαν πιθανότατα έναν δεύτερο ασθενή που το σώμα του φαίνεται να απέβαλε τελείως τον ιό HIV με φυσικό τρόπο, χωρίς να έχει προηγηθεί μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων.

Πρόκειται για μια 30χρονη γυναίκα από την Αργεντινή, που το σώμα της δεν εμφανίζει πλέον καθόλου ίχνη του γονιδιώματος του ιού. Μάλιστα ο σύντροφός της είχε πεθάνει από AIDS. Η ίδια είχε αρχικά διαγνωστεί με HIV το 2013 και έκτοτε δεν πήρε φάρμακα, εκτός από μια περίοδο ενός εξαμήνου, όταν έμεινε έγκυος.

Οι ερευνητές των πανεπιστημίων ΜΙΤ και Harvard και του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, με επικεφαλής τη δρ Xu Yu, οι οποίοι την ονόμασαν «ασθενή της Esperanza» (πόλη της Αργεντινής) έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό ιατρικό περιοδικό «Annals of Internal Medicine».

Ανέφεραν ότι ανέλυσαν σχεδόν 1,2 εκατομμύρια κύτταρα αίματος και 503 εκατομμύρια κύτταρα ιστών, χωρίς να βρουν το παραμικρό ίχνος του HIV. Στη διάρκεια της λοίμωξης, ο HIV εισάγει αντίγραφα του γονιδιώματος του μέσα στο DNA των ανθρωπίνων κυττάρων, δημιουργώντας έτσι ένα αντίγραφό του. Με αυτό τον τρόπο, ο ιός κρύβεται αποτελεσματικά από τα αντι-HIV φάρμακα και από τις αντιδράσεις του ανοσοποιητικού συστήματος των ασθενών.

Στους περισσότερους ασθενείς νέα σωματίδια του ιού ξεπηδούν συνεχώς από αυτό το αντίγραφο, που λειτουργεί σαν «ρεζερβουάρ». Η αντι-ρετροϊκή θεραπεία (ART) δεν μπορεί να το εξαλείψει, με συνέπεια να είναι αναγκαία η καθημερινή χορήγηση φαρμάκων για να καταστέλλεται ο ιός.

Μερικοί όμως ασθενείς έχουν ανοσοποιητικό σύστημα ικανό να καταστέλλει τον HIV χωρίς φάρμακα. Παρότι διαθέτουν το αντίγραφο, διαθέτουν και φονικά Τ-κύτταρα που είναι σε θέση να καταστείλουν μόνα τους τον ιό, χωρίς βοήθεια από φάρμακα.

Οι ασθενείς που θεραπεύτηκαν πλήρως από τον HIV

Το 2020 η ερευνητική ομάδα της Xu Yu είχε ανακοινώσει στο περιοδικό «Nature» για πρώτη φορά τον εντοπισμό μιας 67χρονης γυναίκας, που είχε διαγνωστεί με HIV πριν 30 χρόνια και ονομάστηκε «Ασθενής του Σαν Φρανσίσκο», στην οποία υπήρχαν βάσιμες ενδείξεις πως είχε πια εξαλειφθεί και το «ρεζερβουάρ», καθώς δεν υπήρχαν στο DNA της ακέραια ίχνη του ιικού γονιδιώματος.

Η ανάλυση δισεκατομμυρίων κυττάρων από εκείνη την ασθενή δεν βρήκε καθόλου ίχνη του HIV, γι’ αυτό θεωρήθηκε η πρώτη στον κόσμο γνωστή περίπτωση πλήρους θεραπείας χωρίς να έχει προηγηθεί μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων.

Προηγουμένως είχε συμβεί με τον «ασθενή του Βερολίνου», τον Timothy Ray Brown, τον πρώτο που απαλλάχθηκε από τον HIV, όταν πριν 13 χρόνια έκανε μια μεταμόσχευση μυελού των οστών από δότη με γονίδια ανθεκτικά στον HIV, με αποτέλεσμα ο Brown να θεραπευθεί ταυτόχρονα από τον καρκίνο του και από τον HIV, ενώ αργότερα έγινε γνωστή και η παρόμοια περίπτωση του Adam Catillejo ή «ασθενούς του Λονδίνου».

Τα μολυσμένα με HIV κύτταρα του Adam εξαφανίστηκαν και αντικαταστάθηκαν κατά τη διάρκεια της θεραπείας του καρκίνου. Κατά τύχη ο δότης του άνηκε στο 1% των ανθρώπων που γεννήθηκαν με γονίδια που εμποδίζουν την είσοδο του HIV και τη μόλυνση των κυττάρων.

Παρόμοια περίπτωση είναι η «ασθενής της Esperanza», που φαίνεται να απαλλάχτηκε χωρίς έξωθεν παρέμβαση από τον ιό HIV. Οι ερευνητές δεν απέκλεισαν την πιθανότητα ότι υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις ασθενών με HIV που έχουν θεραπευθεί μόνοι τους και δεν το κατάλαβαν ή δεν το έκαναν γνωστό.

Σε τι μπορεί να βοηθήσουν οι ασθενείς που θεραπεύτηκαν μόνοι τους

Τα ευρήματα αποτελούν περαιτέρω απόδειξη ότι μερικοί άνθρωποι γεννιούνται με φυσική ανθεκτικότητα στον HIV, αφού μερικοί έχουν γονίδια που αποτρέπουν τη μόλυνση.

Άλλοι, συμπεριλαμβανομένου της «ασθενούς της Esperanza»- που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία της – φαίνεται να κολλούν αλλά στη συνέχεια εξαφανίζουν τον ιό.

Αν οι επιστήμονες κατανοήσουν πλήρως τους ανοσολογικούς μηχανισμούς πίσω από τέτοιες αυτο-θεραπείες, πιθανώς θα μπορέσουν να αναπτύξουν νέου τύπου θεραπείες, που θα κατευθύνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και άλλων ασθενών να μιμούνται τέτοιες αντιδράσεις κατά του HIV.

Ο καθηγητής John Frater, από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, είπε στο BBC News, ενώ ήταν σχεδόν αδύνατο να πει κανείς εάν κάποιος είχε πραγματικά θεραπευτεί από τον ιό HIV. Οι ερευνητές έκαναν όσα θα μπορούσαν με την τρέχουσα τεχνολογία για να το αποδείξουν.

«Το βασικό ερώτημα είναι εάν αυτός ο ασθενής έχει πράγματι θεραπεύσει τον εαυτό του ή είχε κάποια μορφή αποβολής της λοίμωξης», είπε. «Το ανοσοποιητικό της σύστημα δείχνει ξεκάθαρα μια ανάμνηση ότι έχει μολυνθεί, οπότε δεν φαίνεται να υπάρχει αμφιβολία». Η ασθενής της Esperanza δεν είχε ανιχνεύσιμο HIV για περισσότερα από οκτώ χρόνια.