Είναι γνωστό ότι οι πόλεις ευθύνονται για το 60% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, και καθώς οι αστικοί πληθυσμοί αυξάνονται, τόσο θα αυξάνονται οι επιπτώσεις τους στο κλίμα. Ωστόσο, στην Σύνοδο Κορυφής για το κλίμα, Cop26, πολλές χώρε δεσμεύτηκαν να μειώσουν τις βλαβερές εκπομπές.

Αυτό φαντάζει δυσοίωνο, καθώς το 68% όλων των ανθρώπων στον πλανήτη θα ζουν σε αστικές περιοχές μέχρι τα μέσα του αιώνα. Ήδη 25 μεγαλουπόλεις έχουν δεσμευτεί τώρα να απαλλαγούν από άνθρακα έως το 2050.

Οι πόλεις είναι πιο πιθανό να νιώσουν τις οξείες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθώς το τσιμέντο, το μέταλλο και το γυαλί απορροφούν, εκπέμπουν και αντανακλούν τη θερμότητα, κάνοντας τις πιο ζεστές. Η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει και άλλες περιοχές.

Στις μεγαλούπολεις που υπόσχονται να μειώσουν τις εκπομπές άνθρακα βρίσκονται το Ρίο ντε Τζανέιρο, το Παρίσι, το Λονδίνο, το Μιλάνο, το Κέιπ Τάουν, το Όσλο, η Νέα Υόρκη, η Πόλη του Μεξικού, η Μελβούρνη, το Μπουένος Άιρες, το Καράκας, η Κοπεγχάγη και το Βανκούβερ.

Εάν καταφέρουν να αναχαιτίσουν την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας πάνω από τους 1,5 C φτάνοντας τις καθαρές μηδενικές εκπομπές άνθρακα μέχρι τα μέσα του αιώνα, και άλλες πόλεις θα πρέπει να πράξουν αναλόγως. Τι μπορούν να κάνουν λοιπόν για να πετύχει το εγχείρημα;

Οι πρώτες προσπάθειες των πόλων για μείωση των εκπομπών άνθρακα

Κάποιες πόλεις προσπαθούν ήδη να μειώσουν  τις εκπομπές ρύπων από οχήματα, εισάγοντας ζώνες εξαιρετικά χαμηλών εκπομπών (ULEZ). Στο Λονδίνο, για παράδειγμα, η περιοχή που καλύπτεται από το ULEZ επεκτάθηκε 18 φορές από το κέντρο της πόλης και τώρα είναι η μεγαλύτερη ζώνη του είδους της στην Ευρώπη.

Κάποιοι επιλέγουν οχήματα με χαμηλότερες εκπομπές, αλλά και αυτά εξακολουθούν να παράγουν εκπομπές άνθρακα κατά τη διαδικασία κατασκευής. Έτσι ορισμένες πόλεις ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να αποφεύγουν εντελώς τα αυτοκίνητα.

Το Παρίσι δημιούργησε ποδηλατόδρομο 650 χιλιομέτρων και ελπίζει να κάνει ολόκληρη την πόλη προσβάσιμη για τα ποδήλατα μέχρι το 2026 βάσει ενός νέου σχεδίου που ανακοίνωσε η δήμαρχος Anne Hidalgo. Η πρωτεύουσα της Κολομβίας, Μπογκοτά, έφτιαξε δρόμους 120 χιλιομέτρων χωρίς αυτοκίνητα.

Ωστόσο, για να γίνει η ποδηλασία καθημερινή συνήθεια χρειάζεται καιρός, αφού το αυτοκίνητο είναι για πολλούς η εύκολη λύση. Χρειάζεται να περάσει στις πολιτισμικές αξίες της κάθε χώρας. Ο ΟΗΕ πιστεύει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη διορατικότητα της επιστήμης της συμπεριφοράς για να ωθήσουν τους ανθρώπους προς τη σωστή κατεύθυνση.

Για παράδειγμα, μπορούν να τους ενθαρρύνουν να κάνουν περισσότερο ποδήλατο, αν αυτό καταστεί πιο εύκολο και ασφαλές στην πόλη, ή ακόμα και να ανακυκλώνουν, βελτιώνοντας την πρόσβαση σε εξοπλισμό ανακύκλωσης.

Στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που παράγονται στις πόλεις συμβάλλει και η ενέργεια που απαιτείται για την κατασκευή, τη συντήρηση και τη λειτουργία κτιρίων. Το 2015, τα κτίρια ήταν υπεύθυνα για το 38% των παγκόσμιων εκπομπών CO2, με την πλειονότητα να παράγεται μετά το τέλος της κατασκευής.

Η κατασκευαστική βιομηχανία ενσωματώνει περισσότερες εναλλακτικές πηγές ενέργειας στο σχεδιασμό των κτηρίων. Στόχος είναι να γίνουν τα κτίρια να μην εξαρτούνται αμιγώς από ορυκτά καύσιμα. Στο Ulm, στη νότια Γερμανία, το κτίριο Energon χρησιμοποιεί μια διαδικασία που ονομάζεται παθητική θέρμανση, αντλώντας από φυσικές πηγές ενέργειας για τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του κτιρίου.

Τα υπόγεια κανάλια γύρω από το κτίριο απορροφούν και θερμαίνουν τον εισερχόμενο αέρα το χειμώνα και ψύχουν το σύστημα το καλοκαίρι με τη βοήθεια ανιχνευτών που εκτείνονται 100 μέτρα υπογείως, όπου η φυσική θερμοκρασία της γης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ψύξη ή τη θέρμανση του αέρα από πάνω. Έτσι χρησιμοποιεί 75% λιγότερη ενέργεια για θέρμανση και ψύξη από ένα τυπικό κτίριο.

Η Σιγκαπούρη αν και θεωρείται ηγέτης της βιώσιμης ανάπτυξης, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον κλιματισμό, ο οποίος είναι εγκατεστημένος στο 99% περίπου των ιδιωτικών κατοικιών. Ο κατασκευαστικός της τομέας χρησιμοποιεί ένα εργαλείο αξιολόγησης κτιρίων, το Green Mark, που ενθαρρύνει τη βιωσιμότητα, χρησιμοποιώντας ενεργειακά αποδοτικό κλιματισμό.

Πώς μπορεί να αλλάξει η κατασκευή των κτηρίων

Παρόλα αυτά τα κτήρια αφήνουν το αποτύπωμα τους, πριν καν κατοικηθούν. Το 11% των εκπομπών άνθρακα που σχετίζονται με την ενέργεια παράγονται κατά την κατασκευή και από τα υλικά που χρησιμοποιούνται.

Η συνέχιση της κατασκευής κτιρίων από σκυρόδεμα και χάλυβα θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι εκπομπές θα φτάσουν τους 600 εκατομμύρια τόνους ετησίως μέχρι το 2050. Αυτή τη στιγμή, ο χάλυβας και το σκυρόδεμα αντιπροσωπεύουν ήδη περίπου το 16% των παγκόσμιων εκπομπών CO2.

Η χρήση ξύλου θα μπορούσε να αποθηκεύσει έως και 680 εκατομμύρια τόνους άνθρακα ετησίως, σύμφωνα με έρευνα στη Φινλανδία, καθώς τα δέντρα απορροφούν CO2 από την ατμόσφαιρα. Πόλεις εφαρμόζουν πρακτικές για να βοηθήσουν στην αποθήκευση άνθρακα. Το Medellin στην Κολομβία έχει φυτέψει 30 πράσινους διαδρόμους κατά μήκος 18 δρόμων και 12 οδών, με 8.300 δέντρα και 350.000 θάμνους, μειώνοντας την τοπική θερμοκρασία κατά περισσότερο από 2C.

Για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση της πόλης, που προκαλείται από την απορρόφηση της ηλιακής ενέργειας από τις πολυκατοικίες, υπάρχουν λύσεις που βασίζονται στη φύση, όπως οι πράσινες στέγες και τοίχοι.

Οι πράσινες υποδομές ήταν ζωτικής σημασίας στη Σιγκαπούρη, κάτι που μείωσε την εξάρτηση από τον κλιματισμό, λέει ο Cheong Koon Hean, αρχιτέκτονας και ειδικός στον πολεοδομικό σχεδιασμό στο Κέντρο Καινοτόμων Πόλεων στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας και Σχεδιασμού της Σιγκαπούρης.

Στο ξενοδοχείο Oasia στη Σιγκαπούρη ένας τοίχος με πράσινο στον εξωτερικό χώρο βοηθά στην ψύξη του κτιρίου. Η θερμοκρασία της πρόσοψης είναι 28 C σε σύγκριση με τη θερμοκρασία επιφάνειας ενός κτιρίου από μέταλλο, που είναι περίπου 42 C΄.

Αλλά οι πόλεις μπορούν να κάνουν χρήση μόνο των ατομικών πόρων και του κλίματός τους. Η Κοπεγχάγη σκοπεύει να κατασκευάσει 360 ανεμογεννήτριες έως το 2025 για να καλύψει το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην πόλη, ενώ το Museum of Tomorrow του Ρίο ντε Τζανέιρο χρησιμοποιεί το νερό από τον κόλπο Guanabara για να μειώσει την εσωτερική θερμοκρασία.

Οι μηδενικές εκπομπές άνθρακα όμως απαιτούν από τις αρχές της πόλης να εξισορροπήσουν αμέτρητα συστήματα και συμφέροντα. Η σχέση μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα σε επίπεδο πόλης πρέπει να βελτιωθεί, λέει ο Stefan Knupfer, ο οποίος ηγείται της βιώσιμης πρακτικής για την McKinsey.

Χρειάζεται εξειδίκευση που μπορεί να προσφερθεί από τον ιδιωτικό τομέα. Για παράδειγμα είναι σχεδόν αδύνατο για τις πόλεις να κατανοήσουν τις δυνατότητες αυτόνομης οδήγησης ηλεκτρικών οχημάτων, για αυτό η τεχνογνωσία από τον ιδιωτικό τομέα είναι αναγκαία. Εάν δεν υπάρχει σχέδιο, δεν θα βρουν ιδιώτες επενδυτές για τις πόλεις.

Πρέπει να επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες ενέργειες για τομείς που χρειάζονται βελτίωση. Οι πρωτοβουλίες πρέπει να φέρουν βραχυπρόθεσμο αντίκτυπο, επειδή ο χρόνος τελειώνει για να μετριαστούν οι χειρότερες επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Πηγή: bbc.com