Η μικρότερη απόσταση μεταξύ των ακτών της Κούβας και των ΗΠΑ, του πιο κοντινού «ελεύθερου» εδάφους γι’ αυτούς που θέλουν να ξεφύγουν, είναι περίπου 150 χιλιόμετρα. Ολοένα και περισσότεροι Κουβανοί, όμως, επιλέγουν τους τελευταίους μήνες έναν άλλο δρόμο προς την οικονομική τους ελευθερία. Έναν δρόμο επικίνδυνο, που τους βγάζει χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά και τους βάζει στη δίνη του πολέμου.
Τα ταξίδια νέων ανδρών από την Κούβα στη Ρωσία έχουν πυκνώσει τόσο πολύ, που πλέον αποδεικνύουν ότι κάτι πολύ οργανωμένο κρύβεται πίσω απ’ αυτό. Τα εισιτήρια τους πληρώνονται από ιδιώτες Ρώσους, οι οποίοι όμως δρουν για λογαριασμό των ενόπλων δυνάμεων της Ρωσίας. Και οι νέοι Κουβανοί, οι οποίοι νομίζουν ότι θα χρησιμοποιηθούν είτε ως νοσοκόμοι, είτε ως οικοδόμοι για να φτιάξουν στρατόπεδα, βρίσκονται μ’ ένα όπλο στο χέρι σ’ ένα χαράκωμα να παίζουν τη ζωή τους κορώνα-γράμματα.
Η είδηση των Κουβανών μαχητών στην Ουκρανία έγινε παγκόσμιο θέμα πριν λίγες ημέρες. Η Αβάνα ανακοίνωσε ότι συνέλαβε 17 άτομα για συμμετοχή σε κύκλωμα εμπορίας ανθρώπων που στρατολογούσε νεαρούς άνδρες για να πολεμήσουν για τη Ρωσία. Η είδηση, βέβαια, από μόνη της εγείρει ερωτήματα σχετικά με την έκταση της συνεργασίας μεταξύ των δύο άλλοτε συμμάχων: Μήπως άρχισαν να εμφανίζονται ρωγμές στην υποστήριξη της Αβάνας στη ρωσική εισβολή;
Η περαιτέρω έρευνα για τις συνθήκες αυτών των ταξιδιών αποκαλύπτει ότι οι Κουβανοί δελεάζονται με χρήματα και μισθούς που δεν θα έβλεπαν ποτέ στη ζωή τους στον τόπο τους, αλλά και με ψεύτικες υποσχέσεις ότι θα χρησιμοποιηθούν σε καθόλου επικίνδυνες εργασίες. Θέλουν μια καλύτερη ζωή, αλλά λίγοι απ’ αυτούς θα επέλεγαν να διακινδυνέψουν τη ζωή τους, αν γνώριζαν από την αρχή σε τι ακριβώς έμπλεκαν.
Η (όχι και τόσο) ουδέτερη Κούβα
Η Αβάνα τηρεί επισήμως ουδέτερη στάση στην ρωσική εισβολή, αν και η κουβανική κυβέρνηση ηθικά στηρίζει τη Ρωσία. Το καθεστώς του Ραούλ Κάστρο εξαρτάται από τη Ρωσία για φθηνά καύσιμα και άλλου είδους βοήθεια. Αλλά δεν μπορεί να προσφέρει κάτι, πέρα από την θεωρητική της υποστήριξη. Βεβαίως όλο αυτό το διάστημα υπάρχουν ειδήσεις που υπονοούν ότι η υποστήριξη αυτή έχει και άλλες παραφυάδες: Μία επίσκεψη στη Λευκορωσία τον Μάιο του στρατιωτικού ακόλουθου της Κούβας, τυπικά για εκπαίδευση των Κουβανών στρατιωτών, κι ένα ταξίδι στη Μόσχα του υπουργού Άμυνας της Κούβας αρκετές εβδομάδες αργότερα για να συζητήσει «τεχνικά έργα».
Το υπουργείο Εξωτερικών της Κούβας δεσμεύτηκε να ενεργήσει «δυναμικά» ενάντια στις προσπάθειες να δελεάσουν τους Κουβανούς να συμμετάσχουν στην πολεμική προσπάθεια της Ρωσίας. Στην ουσία δείχνει την ενόχληση των Κουβανών επειδή αυτή η προσπάθεια στρατολόγησης δεν έχει καθόλου επίσημο χαρακτήρα.
Τον Νοέμβριο του 2022, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν υπέγραψε ένα διάταγμα με το οποίο προσφέρει ταχεία πολιτογράφηση σε αλλοδαπούς που υπέγραψαν ως συμβασιούχοι στρατιώτες. Πράγματι, μέσα σε 15 ημέρες ονομάζονται Ρώσοι πολίτες. Υπάρχουν αρκετοί νεοσύλλεκτοι, οι περισσότεροι από χώρες της Κεντρικής Ασίας και της Αφρικής, τη Συρία και το Αφγανιστάν.
Τη δουλειά στην Κούβα, όπως αποκαλύπτει το Politico, την τρέχουν γυναίκες. Αυτές υπόσχονται μονοετές συμβόλαιο με τον ρωσικό στρατό, «βοήθεια» με τις απαιτούμενες γλωσσικές εξετάσεις και ιατρικές εξετάσεις και «εξπρές νομιμοποίηση» μέσα σε λίγες ημέρες. Επιπλέον, υπάρχει ένα «μπόνους υπογραφής» 195.000 ρούβλια (περίπου 2.000 δολάρια) και ο μηνιαίος μισθός ανέρχεται σε 204.000 ρούβλια (2.100 δολάρια). Σε ένα χρόνο ένας Κουβανός μπορεί να κερδίσει, αν μείνει ζωντανός, όσα θα έβγαζε με σταθερή δουλειά στην Κούβα για πέντε χρόνια και τρεις μήνες.
Το σημαντικότερο, βέβαια, είναι ότι ενώ γνώριζαν ότι θα απασχολούνταν από τον ρωσικό στρατό, τους καθησύχασαν ότι θα εργάζονταν μακριά από την πρώτη γραμμή ως οδηγοί ή εργάτες κατασκευών. Τους μετέφεραν από το Βαραδέρο μαζί με αρκετές δεκάδες άλλους άνδρες. Είπαν ότι τα διαβατήριά τους δεν είχαν σφραγίδα κατά την αναχώρηση από την Κούβα και ότι κατά την είσοδό τους στη Ρωσία οι κάρτες μετανάστευσης σημείωσαν ως σκοπό του ταξιδιού τους τον τουρισμό. Όταν προσγειώθηκαν στη Μόσχα, τους υποδέχτηκε μια άλλη γυναίκα. Στη συνέχεια τους φόρτωσαν σε ένα λεωφορείο και τους μετέφεραν σε άδεια σχολεία στο Ριαζάν, μια πόλη στη δυτική Ρωσία 200 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Μόσχας.
Με το όπλο στο χέρι
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι περισσότεροι από τους νεοσύλλεκτους μεταφέρθηκαν στην 106η Αερομεταφερόμενη Φρουρά, μια μεραρχία που εδρεύει στην πόλη Τούλα κοντά στη Μόσχα, η οποία έχει αναπτυχθεί σε μερικές από τις πιο σκληρές μάχες στην Ουκρανία. Ορισμένοι διαμαρτυρήθηκαν, κάποιοι προσπάθησαν, μάλιστα, να επικοινωνήσουν με δικηγόρο. Αυτός, όμως, τους συμβούλεψε να μην φύγουν, διότι θα θεωρηθούν λιποτάκτες και θα τιμωρηθούν αυστηρά, σύμφωνα με τη ρωσική στρατιωτική νομοθεσία.
Πόσοι Κουβανοί έχουν ταξιδέψει στη Ρωσία; Τα στοιχεία είναι ακόμα θολά. Άλλοι λένε ότι ξεπερνούν τους 150, αλλά έχουν βρεθεί επισήμως περισσότερες από 50 αιτήσεις διαβατηρίων, τα οποία εκδόθηκαν το δίμηνο Ιουνίου-Ιουλίου.
Βεβαίως υπάρχει και ο αντίλογος. Ότι οι άνθρωποι που μπαίνουν σ’ αυτή την περιπέτεια γνωρίζουν πολύ καλά τους κινδύνους, ή τέλος πάντων δεν είναι τόσο αφελείς ώστε να μην τους υποψιάζονται. Κυκλοφορούν και κάποιες φωτογραφίες με χαμογελαστούς Κουβανούς που φέρουν όπλα ντυμένοι με ρωσικές στολές παραλλαγής. Έχουν ενσωματωθεί στις ένοπλες δυνάμεις, πολεμούν όσο καλύτερα μπορούν και πληρώνονται κανονικά. Το πόσοι είναι οι συνειδητοποιημένοι, όμως, κανείς δεν μπορεί να το γνωρίζει.
** Με πληροφορίες από Politico.
